حدادعادل: زبان خبر صدا وسيما زبان رسمي کشور است

استان البرز/پورتال خبری البرز/رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: زبان خبر در صدا و سیما زبان رسمی کشور است و وقتی می گوییم صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ، زبان خبر معرف زبان فارسی در رسانه ملی است. حداد عادل در سلسله همایش های آگاهی از زبان رسانه که صبح امروز در مرکز همایش های بین المللی صداوسیما برگزار شد ، با طرح این پرسش که خبر چیست و برنامه های خبری چه فرقی با دیگر برنامه ها دارد ؟ افزود: باید کوشش کنیم تصور روشنی از خبر داشته باشیم ؛ تصوری درست و دقیق که فرق برنامه خبری را با دیگر برنامه ها مشخص کند و باید بکوشیم به سمت تعریف جامع و مانع از خبر پیش برویم. حداد عادل در تعریف خبرگفت: خبر برنامه ای رسمی است و قطعا باید توجه کنیم که رسانه در مقام خبررسانی هم در مقابل مردم مسئول است و هم در مقابل نظام و حکومت. وی افزود: خبر مسئولیت آفرین است و کسی که پای خبر را امضا می کند تا اعلام شود در واقع مسئولیت این اطلاع رسانی را برعهده می گیرد. رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: هدف از خبر ، اطلاع رسانی است که نباید فراموش شود اما گاهی غفلت می شود و در خبرها اطلاع رسانی را نمی بینیم . حداد عادل با اشاره به اینکه جان و روح خبر و علت غائی آن اطلاع رسانی است ، افزود: یکی از موضوعات ، محدود بودن زمان خبر است و خبر اقتضا دارد که حداکثر اطلاع در حداقل زمان گنجانده شود. حداد عادل با طرح این پرسش که زبان خبر باید چه خصوصیاتی داشته باشد ؟ گفت: باید بر کلیت برنامه خبری ، منطق حاکم باشد و طراحان و سردبیران آن به این مطلب کلی و اصولی توجه کنند که خبر باید منطق داشته باشد. وی اضافه کرد: دو اصطلاح اِخبار و انشاء ( ایجاد) وجود دارد و در خبر نباید قصد انشاء داشت یعنی وقتی ما جملاتی می گوییم که در اینها باید و نباید هست ، این جملات انشائی است در حالی که ذات خبر اخبار است و با انشاء فرق دارد پس لحن خبر نباید لحن انشائی باشد اگرچه همیشه پشت سر خبر قصد انشاء وجود دارد و گریزی از آن نیست. وی افزود: خبررسانی درست این است که قصد انشاء مکشوف نباشد یعنی اگر شما می خواهید اتفاق درستی در آینده بیفتد نباید علاقه خود را به این اتفاق به نحوی بگویید که گویی از آینده خبر دارید. حداد عادل گفت: خبر حکایت از واقع می کند و باید انضباط خود را داشته و زبان خبر باید دقیق باشد در عین حال خبر نباید پیچیده باشد چون مخاطبان خبر عامه مردمند و باید درک متوسط مردم را معیار قرار دهیم. وی اضافه کرد: خبر نباید شاعرانه و آکنده از استعارات و کنایات باشد که این در برخی مطبوعات دیده می شود ، استعاره و کنایه خبر را از دقت دور می کند و مردان سیاسی هم باید تلاش کنند که در کجا از الفاظ شاعرانه استفاده کنند یا نکنند. حداد عادل در ادامه گفت: همچنین عبارات و کلمات در خبر نباید مبهم باشد و نیز در خبر آهنگ و تکیه کلام مهم است . وی افزود: گاهی گویندگان و مجریان ، آهنگ کلام را طوری انتخاب می کنند که به کلی با مقصود گوینده فرق دارد. حداد عادل گفت: دستور زبان استخوان بندی زبان فارسی است و باید استوار باشد و در خبر رعایت شود و بعضی اشتباهات و کلماتی که مفاهمه را دشوار می کند و رایج شده است نباید در خبر رایج شود. وی افزود: یکی از این اصطلاحات استفاده از quotation mark برای من quotation mark به جای quotation mark مال من quotation mark و quotation mark برای او quotation mark به جای مال او quotation mark است که باید توجه کرد در خبر راه نیابد چون وضع از این هم که هست بدتر می شود.

حداد عادل اضافه کرد: کلماتی است که به جای خودش به کار نمی رود مانند کنکاش به جای کند و کاو یا چالش به جای دشواری و مشکل که چالش معنای درگیری و مبارزه طلبی دارد یا پایمردی را به جای پایداری به کار می بریم که پایمردی به معنای وساطت است. وی ادامه داد: در خبر استفاده از عناوین و القاب باید حساب و کتاب داشته و استاندارد باشد یعنی معلوم باشد برای چه کسی چه لقبی به کار رود که تا حدودی رعایت می شود و تعارفات باید در خبر به حداقل برسد چون تعارفات خبر را از اعتبار و متانت و اتقان خارج می کند . رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: تلفظ رسمی زبان فارسی تلفظی است که در خبر به کار می رود و تلفظ گویندگان خبر ، معیار تلفظ تلقی می شود. حداد عادل گفت: در خبر نباید لهجه وگویش خود را نشان دهد و الفاظ محاوره ای به کار رود. وی افزود: زبان خبر جای تفنن و اعمال سلیقه فردی نیست. رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه گفت : نکته مهمی که میدان وسیع همکاری ما و شماست ، جانشین کردن زبان فارسی به جای لغات خارجی است و شما در خبر با الفاظ بیگانه فراوان سروکار دارید . حداد عادل افزود: دسته ای الفاظ هستند که برای آنها معادل فارسی وجود دارد و جا افتاده است که حتما باید از معادل فارسی استفاده کرد و در این شکی نیست اما دسته دیگر کلماتی است که پذیرفته شده اند و اصراری بر جایگزین کردن این کلمات نیست و ما در فرهنگستان اینها را خارجی هایی فرض کرده ایم که به آنها تابعیت ایرانی داده شده است .

وی در ادامه گفت : دسته دیگر لغات خارجی جدید است یعنی پدیده و اتفاق تازه ای افتاده که سابقه نداشته است .

حداد عادل افزود : در این موارد باید ، همه دست اندرکاران بخش های خبری به انواع کتاب های لغت معتبر به ویژه فرهنگ واژگان مصوب فرهنگستان دسترسی ساده داشته باشند یعنی مجموعه هفت جلدی فرهنگ واژه های مصوب که 25 هزار واژه است باید کتاب بالینی آنها باشد.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی اضافه کرد: اگر ابهامی باقی ماند باید با فرهنگستان تماس گرفته شود و ما باید بخشی درست کنیم که دست اندرکاران خبر هر ساعتی تلفن کردند شخصی پاسخگو باشد و بتواند ظرف نیم ساعت به آنها جواب دهد . وی گفت : اگر هیچ یک از آنها ممکن نبود ، بالاخره باید چند نفرفرد با سواد بنشینند و برای آن واژه خارجی واژه فارسی پیدا کنند زیرا یک بار استفاده از کلمه ای در بخش های رسمی مانند خبر راه ما را صد سال دور می کند یعنی آن اصطلاح بب سر زبان ها میی افتد و نمی توان آن را حذف کرد بنابراین باید حساس بود و سهل انگاری نکرد. رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود : نکته دیگر قرائت عبارات عربی در زبان فارسی است که باید این عبارات ، صحیح تلفظ شود . حداد عادل اضافه کرد: گوینده خبر باید تا حدی زبان عربی بلد باشد و این برای همه فارسی زبان ها مفید اما برای گوینده خبر واجب است زیرا در نظام اسلامی عبارات قرآنی و عربی به طور طبیعی وجود دارد و تلفظ الفاظ فارسی ، عربی و فرنگی باید بر وفق معیار باشد. وی گفت : رعایت همه این نکات وقتی ممکن است که اختیار دست شما باشد اما وقتی خبرنگاری میکروفن را مقابل مسئولی می گیرد ، همه این نکات در خطر قرار می گیرد ، چون ممکن است آن مسئول توجهی به زبان فارسی نداشته باشد یا این کاره نباشد و یا گاهی برخی دوست دارند الفاظ خارجی به کار برند.

حداد عادل در ادامه با اشاره به زیرنویس ها در خبر بر رعایت دستور خط فارسی و هماهنگی میان آن چه گفته و آن چه نوشته می شود تاکید کرد. رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ابراز امیدواری کرد: صداوسیما در راهی که برای حفظ و پاسداری از زبان فارسی در پیش گرفته است موفق باشد و ما هم در فرهنگستان بتوانیم وظیفه خود را با کمک صداوسیما انجام دهیم.