یکی از بزرگ ترین و در عین حال زیانبارترین تجربیات بشر، جنگ افروزی است. جنگ به مثابه آتش، هستی جوامع و انسان ها را در مدت کوتاهی به نیستی مبدل می کند. معمولا جنگ ها علاوه بر تاثیرات مخرب آنی خود، تاثیرات ناگوار بلندمدت هم در پی دارند که گاهی اوقات چندین نسل را بلکه تاریخ یک ملت را تحت تاثیر قرار می دهد. بشر پس از رسیدن به نعمت تفکر درصدد برآمد با ایجاد و تاسیس ارگان ها و نهادهایی از میزان خشونت در جوامع بشری در سطح داخلی یا بین المللی بکاهد.

شاید مهم ترین نمود و ابزار یاد شده، جوامع جهانی حقوق بشر باشد.

در ۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹، رژیم بعثی عراق با استعداد ۱۲لشکر با تهاجم به مرزهای زمینی و هوایی جمهوری اسلامی ایران، یکی از بزرگ ترین و طولانی ترین جنگ های معاصر در خاورمیانه بلکه جهان را به انقلاب نوپای اسلامی و ملت ایران تحمیل کرد.

در پی این تهاجم آشکار، شورای فرماندهی عراق با صدور اطلاعیه ای تاکید کرد: اگر تاکتیک نظامی و امنیت عراق ایجاب کند که در سرزمین های اشغالی بمانیم، آن را تحت اشغال قرار خواهیم داد.

رئیس جمهور رژیم بعثی عراق نیز در اقدامی مغایر با قوانین بین المللی همزمان، تنها اندکی پیش از اعلام رسمی جنگ بر ضد ایران، قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر را در مقابل دوربین های خبری به نشانه عدم پایبندی به آن پاره کرد. در این حال سخنگوی رژیم عراق نیز در واکنش به جنگ با ایران، برای پایان دادن به جنگ ۳ شرط زیر را عنوان کرد:

ـ احترام ایران به حاکمیت عراق در محدوده خاک ایران

ـ شناسایی حقوق قانونی عراق بر شط العرب

ـ بازپس دادن ۳ جزیره تنب کوچک، تنب بزرگ و ابوموسی

البته از همان آغاز جنگ، هیات های مختلفی با هدف پایان بخشیدن به جنگ عراق بر ضد ایران مشغول میانجیگری بودند؛ هرچند این کوشش به دلیل رفتارهای غیردیپلماتیک سران بعثی بغداد، محکوم به شکست بود.

بر این اساس کشورهای عربی بارها سعی کردند با فرستادن هیات های متعدد، آتش جنگ تحمیلی را خاموش کنند که عراق پیشنهادهای یاد شده را بشدت رد کرد.

البته یادآوری این نکته ضروری است که رژیم بعثی عراق پیش از آغاز رسمی تجاوز خود به خاک ایران، بارها و بارها علاوه بر تهاجمات نقطه ای تنی چند از هموطنان را مجروح، شهید و حتی اسیر کرده بود.

آمار انتشار یافته در این خصوص حاکی است در فاصله زمانی بهمن ۵۷ تا شهریور ۵۹، ۱۸۷۹ ایرانی کشته و ۸۵۵ نفر اسیر شدند.

با این حال رژیم حکومت عراق در نامه ای که به تاریخ ۳ مهر ۵۹ به دبیرکل وقت سازمان ملل نوشت مدعی شد که عملیات نظامی ارتش عراق که از تاریخ ۳۱ شهریور ۵۹ به اجرا درآمد برای دفاع از منافع حیاتی عراق بوده است. در حالی که طبق پاراگراف اول بند ۵ قطعنامه شماره ۲۳۱۴ مجمع عمومی سازمان ملل متحد مصوبه ۱۲ آوریل ۱۹۷۴ هیچ نوع دلیلی دارای هر ماهیتی که باشد اعم از سیاسی، اقتصادی، نظامی یا غیره نمی تواند مجوزی برای تجاوز باشد.

● موارد نقض حقوق بین المللی در جنگ تحمیلی عراق بر ضد ایران

۱) حمله به شهروندان غیرنظامی و مناطق مسکونی

▪ مستند حقوقی

در دوران ۸ ساله جنگ تحمیلی، بارها و بارها رژیم عراق به طور فاحش موارد متعددی از کنوانسیون ها و مقررات مربوط به حقوق بین المللی را در سطح گسترده ای نقض کرد که در این بخش به شکل مختصر به اطلاعات و آمار موثق، این موارد بررسی می شود:

بروز و شعله ور شدن آتش جنگ، به هیچ وجه پسندیده و مطلوب نیست و خسارات جبران ناپذیری در پی دارد. تلاش و کوشش استادان حقوق بین الملل و سیاستمداران نوعدوست در وهله اول معطوف برجلوگیری از آغاز جنگ است ولی نباید از واقعیات غافل شد و بسا این تلاش ها به سرانجام نرسد. در این خصوص این اساتید با تدوین و وضع قوانین سعی کردند که از دامنه و میزان خسارات احتمالی جنگ بکاهند که این خود مبنای اصلی تدوین مقررات و قوانین مربوط به حقوق جنگ شد. در این راستا در نیمه دوم قرن نوزدهم، حمایت از افراد غیرنظامی در برابر خطرات ناشی از مخاصمات مسلحانه به عنوان یک قاعده عرفی پذیرفته شد. بر این اساس قاعده یاد شده یکی از اصول مقررات بین المللی شد.

بنابراین موادی چند از قرارداد دوم لاهه ۱۸۹۹ و قرارداد چهارم ۱۹۰۷ درخصوص مقررات جنگ های زمینی، به حمایت از غیرنظامیان و ممنوعیت حمله به اهداف غیرنظامی اختصاص یافت. همچنین در ماده ۲۵ از قرارداد چهارم ۱۹۰۷چنین مقرر شد: بمباران یا حمله به شهرها، روستاها، مناطق مسکونی و ساختمان های بی دفاع ممنوع است.

پروتکل های الحاقی به کنوانسیون های ژنو (۱۹۴۹) نیز که پس از ۳ سال مذاکره در سال ۱۹۷۷ به تصویب رسید، درخصوص حمایت از قربانیان جنگ های بین المللی و حمایت از غیرنظامیان، گام مهمی برداشته شد. از جمله ماده ۴۸ پروتکل اول از کنوانسیون های یاد شده مقرر می دارد:

به منظور حمایت از افراد و اهداف غیرنظامی، طرفین یک مخاصمه باید در همه موارد بین افراد نظامی از غیرنظامی و اهداف نظامی از غیرنظامی تمایز قائل شده، بر این اساس عملیات نظامی خود را صرفا علیه اهداف نظامی متمرکز سازند.همچنین ماده ۵۱ پروتکل اول از کنوانسیون های ژنو (۱۹۴۹) در ۸ بند بر حمایت کلی از غیرنظامیان و ضرورت رعایت حقوق آنها تاکید می کند.

۲) جنایات صدام در حمله به غیر نظامیان و مناطق مسکونی

اگرچه حملات عراق به مناطق مسکونی و شهرهای جمهوری اسلامی حتی پیش از آغاز جنگ تحمیلی به صورت پراکنده شروع شده بود، ولی با هجوم سراسری نیروهای ارتش متجاوز عراق به قلمرو جمهوری اسلامی ایران، این حملات شدت و گستردگی بیشتری یافت. بنابراین مردم اهواز در ۲ مهر ۵۹ شاهد حملات میگ های عراقی به این شهر بودند و طی آن تعداد زیادی از افراد غیرنظامی کشته و زخمی و ده ها خانه مسکونی ویران شد. شهر مقاوم اهواز نیز که در طول مدت جنگ تحمیلی آماج هزاران بمب و موشک بود برای اولین بار ۱۶ مهر ۵۹ مورد حمله ۴ میگ متجاوز عراقی قرار گرفت که در نتیجه آن ۷۰ نفر از مردم غیرنظامی شهید و ۳۰ نفر زخمی شدند. فردای همان روز دزفول دوباره مورد حمله قرار گرفت که این بار ۲۰ نفر شهید و ۶۰ نفر مجروح شدند.

در کنار بمباران های هوایی، رژیم عراق با حملات موشکی، شمار زیادی از هموطنان غیرنظامی را به خاک و خون کشید. براین اساس اولین موشک ۹ متری زمین به زمین در تاریخ ۱۷ مهر ۵۹ به شهر دزفول پرتاب شد که بر اثر آن ۱۰۵ نفر شهید و ۳۰۶ نفر مجروح شدند. این قبیل حملات با هواپیما یا موشک یا توپخانه های دوربرد بارها و بارها طی ۸ سال جنگ تحمیلی ادامه یافت که در جدول زیر سعی شده با انعکاس آمار و اعداد تا حدی این واقعیت خونبار منعکس شود.

می توان حمله به شهرها را به ۳ دوره زمانی ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱، ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۳ و ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۷ و پایان جنگ تحمیلی تقسیم کرد که ۳۰ درصد کل حملات یاد شده به دوره اول، ۷ / ۱۰ درصد حملات به دوره دوم و ۸ / ۵۸ درصد از کل حملات به دوره سوم اختصاص دارد. ضمنا یادآوری این نکته ضرورت دارد که بر اثر حملات دشمن متجاوز به ۱۲۷ شهر در طول دوره دفاع مقدس، بیش از ۷۶۸۷۳ نفر شهید و مجروح شدند. یعنی به طور متوسط ۱۶ شهید و مجروح در هر تهاجم.

● کاربرد سلاح های شیمیایی

۱) مستند حقوقی

از روزی که در سال ۱۹۱۵، استفاده از سلاح های شیمیایی آغاز شد تا به امروز جهانیان یکی از منفورترین سلاح مورد استفاده را سلاح شیمیایی معرفی کرده اند. شاید قدیمی ترین تلاش بشری در تقبیح استفاده از این نوع سلاح به سال ۱۸۹۹ بازگردد. گفته می شود تزار نیکلای دوم که از پیشگویی یک یهودی به نام بلوخ مبنی بر نابودی خاندان رومانف به علت خشونت نگران شده بود، با هدف کمک به انسانیت و ترویج کاستن از شدت خشونت های بین المللی، کنگره لاهه را با دعوت از ۲۶ دولت پایه گذاشت.

شاید یکی از مهم ترین سندهای موجود درخصوص منع کاربرد سلاح شیمیایی پروتکل ۱۷ ژوئن ۱۹۲۵ ژنو باشد که از سال ۱۹۲۸ لازم الاجرا شد، ولی هیچ گونه ضمانت اجرایی در این خصوص پیش بینی نکرده بود.

امروز شمار زیادی از کشورها یعنی بیش از ۱۴۰ کشور به عضویت پروتکل یادشده درآمده اند.

دولت ایران نیز در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۰۸، ۴ جولای ۱۹۲۹ این پروتکل را تصویب کرد. دولت عراق نیز در تاریخ ۸ سپتامبر ۱۹۳۱ به این پروتکل ملحق شد.

طبق مفاد این پروتکل دول متعاهد می پذیرند:

ممنوعیت استعمال گازهای خفه کننده و مسموم و شبیه آن را به موجب این اعلامیه شناخته و همچنین تعهد می نمایند که ممنوعیت مزبور را شامل وسایل جنگ میکروبی نیز دانسته و خود را ملزم به رعایت مدلول مراتب فوق بدانند.

۲) جنایات صدام در استفاده از سلاح های شیمیایی

رژیم متجاوز عراق از همان آغاز جنگ تحمیلی علاوه بر حملات موشکی و بمباران مناطق غیرنظامی و جنایات جنگی متعدد دیگر، برای پیشبرد اهداف تجاوزکارانه خود از سلاح های شیمیایی استفاده کرد.

بدون شک این استفاده از موارد آشکار نقض مقررات بین المللی و از نمونه های جنایات علیه صلح و امنیت بشری است. در مورد کاربرد سلاح های شیمیایی از سوی عراق می توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱) گزارش هیات کارشناسی سازمان ملل متحد که طی سند شماره ۱۶۴۳۳ / S مورخ ۲۶ مارس ۱۹۸۴ به دبیرکل سازمان ملل متحد تسلیم شده است.

۲) بیانیه دبیرکل سازمان ملل متحد بعد از گزارش هیات اعزامی در مورد محکوم ساختن کاربرد سلاح های شیمیایی در جنگ عراق با ایران

۳) بیانیه شورای امنیت در مورد محکوم ساختن کاربرد سلاح های شیمیایی در جنگ عراق با ایران

۴) بیانیه کمیته بین المللی صلیب سرخ در مورد کاربرد سلاح های شیمیایی

۵) تایید پزشکان و بیمارستان های کشورهای اروپایی (سوئیس، سوئد، هلند، آلمان، اتریش و بلژیک) که مصدومین ناشی از سلاح های شیمیایی برای درمان به آن کشورها اعزام شده اند.

۶) طرح ۸ ماده ای دبیرکل سازمان ملل متحد مورخ مارس ۱۹۸۵ (اسفند ۱۳۶۳) درباره اختلافات ایران و عراق که در آن به سلاح های شیمیایی اشاره شده است.

۷) قطعنامه ۵۸۲ شورای امنیت، مصوب ۲۴ فوریه ۱۹۸۶، درباره جنگ عراق و ایران.

۸) گزارش های نشریات مختلف و متعدد درباره استفاده از سلاح های شیمیایی در حلبچه و منابع تهیه مواد مربوط به سلاح های شیمیایی.

۹) مصاحبه مقامات عراقی با نشریات غربی (بخصوص در ۲۲ / ۱ / ۶۷) که رسما اعلام کرده اند که چنانچه ایران با توقف استفاده از سلاح های شیمیایی موافقت کند، عراق آماده است که به استفاده از آنها خاتمه دهد (در حالی که هیچ موردی از توسل ایران به سلاح های شیمیایی وجود ندارد) .

۱۰) اعلامیه گروه حقوق بشر پارلمان انگلیس (۱۳۶۷) .

۱۱) مصاحبه «پزشکان بدون مرز» (۱۳۶۷) .

۱۲) اعلام جرم دادستانی آلمان علیه شرکت هایی که متهم به ارسال تجهیزات شیمیایی به عراق هستند (۱۳۶۷) .

۱۳) بیانیه انریکو انکولیتی، معاون مجلس سنای ایتالیا (۱۳۶۷) .

۱۴) سخنرانی وزیر خارجه اتریش در کنفرانس خلع سلاح در وین (۱۳۶۷) .

۱۵) قطعنامه محکومیت استفاده از سلاح های شیمیایی در یازدهمین اجلاس کمیسیون اسکان بشر ملل متحد در دهلی نو (۱۳۶۷) .

۱۶) اظهارات وزیر امور خارجه انگلیس (۱۳۶۷) .

۱۷) قطعنامه سنای آمریکا (۱۳۶۷) .

براساس برخی آمار موجود هم اکنون ۴۵ هزار نفر جانباز شیمیایی تحت پوشش درمانی و خدماتی سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران هستند که براساس روش استاندارد و علمی تعیین شدت ضایعه و براساس معیارهای مورد استناد منابع معتبر و دانشگاهی شدت ضایعات به ۴ گروه زیر تقسیم می شوند:

البته ناگفته نماند برخی منابع شمار جانبازان شیمیایی را بسیار بیشتر از این نقل کرده اند. برای مثال ویکیپدیا شمار قربانیان سلاح شیمیایی را ۱۰۰ هزار نفر اعلام کرده است. همچنین اطلاعات موجود در این زمینه، گاز اعصاب را بزرگ ترین عامل شیمیایی مرگ سربازان ایرانی معرفی کرده است. به نوشته پایگاه اطلاع رسانی، تنها ۲۰ هزار سرباز ایرانی بر اثر کاربرد این نوع گاز به شهادت رسیده اند.

گفتنی است رژیم عراق بر طبق گزارش خود به سازمان ملل در دسامبر ۲۰۰۲، شرکت هایی از آمریکا، آلمان غربی، انگلیس، فرانسه و جمهوری خلق چین را عمده ترین عوامل تامین کننده ۱۷۶۰۲ تن مواد شیمیایی از ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۰ معرفی کرد.

● حمله به هواپیما ها و کشتی های غیرنظامی

۱) مستند حقوقی

کنوانسیون ۱۹۴۴ شیکاگو با هدف گسترش بخشیدن به امنیت پروازها و تضمین سلامت مسافران تنظیم و تدوین شد. ماده ۴۴ کنوانسیون یاد شده هدف های مورد نظر سازمان هواپیمایی بین المللی کشوری را ۲ هدف زیر می داند:

ـ پیشرفت امور هواپیمایی بین المللی کشور در سراسر جهان با کمال نظم و بدون خطر تامین گردد.

ـ تامین بی خطر پرواز در امور هوانوردی بین المللی توسعه و تعمیم یابد.

در دوران ۸ ساله جنگ تحمیلی، رژیم عراق بارها به طور فاحش موارد متعددی از کنوانسیون ها و مقررات مربوط به حقوق بین المللی را نقض کرد

و اما در خصوص وضعیت کشتی های غیرنظامی نیز کاملا آشکار است که قوانین بین المللی ضمن تلاش برای کاستن از خشونت ها در این خصوص، تلاش کردند تا عملیات نظامی بر ضدکشتی و بنادر غیرنظامی صورت نگیرد. بر این اساس ماده یک قرارداد نهم ۱۹۰۷ لاهه چنین مقرر می دارد:

بمباران بنادر، شهرها، دهات، اماکن مسکونی و کشتی های بدون دفاع توسط قوای دریایی ممنوع است. همچنین ماده ۲ پروتکل ۱۹۳۶ لندن تصریح می کند کشتی های جنگی نمی توانند کشتی های تجاری را غرق یا قابلیت دریانوردی آن را سلب نمایند، مگر این که قبلا مسافرین و کارکنان و اسناد کشتی را به محل امنی انتقال دهند.

۲) جنایات صدام در حمله به هواپیماها و کشتی های غیرنظامی

رژیم متجاوز عراق در تاریخ ۱۷ مارس ۱۹۸۵ و در اوج حملات هوایی و موشکی خود علیه مردم بی دفاع شهرها و انهدام اماکن مسکونی و بمباران و کشتار زنان و کودکان و سالخوردگان در مدارس و بیمارستان ها و روستاها، مبادرت به صدور اطلاعیه ای با عنوان «نوتام» به شرح زیر کرد:

نظر به عملیات جنگنده های نیروی هوایی عراق در محدوده قلمرو هوایی، عراق خود را مسوول امنیت پروازهای بین المللی در قلمرو هوایی ایران نمی داند.

همانطور که ملاحظه می شود رژیم متجاوز عراق بدون هیچ پروایی با وقاهت تمام، از نقض حقوق و کنوانسیون های بین المللی حقوق بشر خبر می دهد و این خود هزینه ای آشکار از حمایت شرق و غرب از صدام در تجاوز به جمهوری اسلامی است.جالب این است که رئیس شورای سازمان هواپیمایی بین المللی کشوری طی تلگرامی در ۱۸ مارس ۱۹۸۵ اعلام داشت: ایکائو فورا همه اقدامات ممکن را جهت تعیین ادامه امنیت و انجام منظم و موثر پروازهای هواپیمایی کشوری در خطوط هواپیمایی بین المللی به عمل خواهد آورد.

پس از صدور اطلاعیه نوتام، رژیم عراق در اقدامی سبعانه هواپیمای مسافری حامل وزیر امور خارجه الجزایر و هیات همراهش را مورد حمله قرار داد که در نتیجه آن تمامی سرنشینان این هواپیما کشته شدند.

- در تاریخ ۱ / ۱۲ / ۶۴ دو فروند جنگنده عراقی به یک فروند هواپیمای اف ۲۷ متعلق به شرکت آسمان در مسیر تهران ـ اهواز حمله کردند که در اثر آن تمامی ۴۲ سرنشین آن به شهادت رسیدند.

- در تاریخ ۸ و ۹ فروردین ۶۵ یک فروند هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی در فرودگاه ارومیه مورد اصابت راکت های عراقی قرار گرفت.

- عصر روز ۲۳ / ۷ / ۶۵ هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ متعلق به شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران در فرودگاه شیراز مورد حمله قرار گرفت که ۳۰ نفر از مسافران آن به شهادت رسیدند.

- در تاریخ ۷ / ۸ / ۶۵ هواپیمای مشاور امیر کویت که حامل پیامی برای رئیس جمهور ایران بود، از سوی جنگنده های عراقی مورد حمله و رهگیری قرار گرفت و مجبور شد وارد حریم هوایی شوروی شود.

اما در خصوص حمله به کشتی های غیرجنگی در خلیج فارس باید گفت براساس آمار منتشر شده از سوی بیمه لویدز در لندن، از آغاز جنگ تحمیلی ایران و عراق در سپتامبر سال ۱۹۸۰، بیش از ۵۴۶ کشتی غیرنظامی در خلیج فارس مورد حمله قرار گرفت که طی این حوادث تقریبا ۲۰۰ دریانورد کشته و ۲۰۰ دریانورد دیگر زخمی شدند.

اولین حمله علیه نفتکش ها در ماه می ۱۹۸۴ با حمله هواپیمای عراقی به نفتکش پانامایی «لوئیس ـ یک» آغاز شد. طی دوره ۴ ساله جنگ نفتکش ها (از ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۸) ۹۴ مورد حمله به کشتی ها ثبت شده است.

براساس اخبار موجود بیشترین تلفات جانی این حملات در جریان حمله عراق به نفتکش های ایرانی آوج و سنندج در ترمینال خارک با ۵۴ کشته و حمله به نفتکش اسپانیولی بارسلونا در نزدیکی لارک با ۱۵ کشته بوده است.

همچنین از اول ۱۹۸۷ تا ۳۰ ژوئن ۱۹۸۸، ۱۸۰ کشتی شامل ۴۰ کشتی ایرانی، ۳۲ کشتی لیبریایی و ۲۶ کشتی قبرسی و... مورد حمله قرار گرفت.

گفتنی است میزان حمله به کشتی های تجاری و نفتکش در سال ۶۶ که با حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس توام شده بود، نسبت به سال های پیش از آن بشدت افزایش یافت.

● بدرفتاری با اسرای جنگی

۱) مستند حقوقی

به منظور حفظ و احترام به حقوق انسان ها در زمان جنگ، قواعد و مقرراتی در سطح بین المللی تنظیم شده که قرارداد سوم از قراردادهای چهارگانه ژنو راجع به معامله با اسیران جنگی از آن جمله است: مواد ۱۳ و ۱۴ این قرارداد، دولت ها را مکلف به رعایت اصول انسانی نسبت به اسرا کرده است، ماده ۱۳ می گوید: با اسیران جنگی باید در هر زمان با انسانیت رفتار شود و هر عمل یا غفلت غیرموجه از سوی دولت بازداشت کننده که موجب فوت یک اسیر جنگی شود یا سلامت او را به خطر اندازد ممنوع بوده و در حکم تخلف عمده از این قرارداد شمرده خواهد شد. مخصوصا هیچ اسیر جنگی را نمی توان مورد جرح جسمانی یا آزمایش طبی یا علمی قرار داد.

۲) جنایات صدام در بدرفتاری با اسرای جنگی

هیات اعزامی دبیر کل وقت سازمان ملل به اردوگاه های اسرای جنگی در گزارش خود که در سند شماره ۱۶۹۶۲/S مورخ ۲۲ فوریه ۱۹۸۵ شورای امنیت منتشر شده است درباره مشاهدات خود از اردوگاه های اسرای ایرانی در عراق چنین می نویسد:

ما در بازدیدهای خود از اردوگاه های اسرای جنگی در عراق نمونه های فراوانی را مبنی بر اعمال خشونت جسمانی و بدرفتاری در اردوگاه ها مشاهده کرده و شنیدیم. این خشونت ها عمدتا به زندانبان ها... نسبت داده می شد... تناوب و مشابهت این ادعاها ما را به این نتیجه می رساند که خشونت محافظین در اکثر اردوگاه های اسرای جنگی معمول است. (بند ۱۱۷)

ادعاهایی که بیش از هر ادعای دیگری شنیده می شد عبارت بود از: ایراد ضرب به ناحیه سر با استفاده از باتوم، چماق یا کابل برای کتک زدن. تقریبا در تمامی اردوگاه هایی که مورد بازدید قرار گرفت، عده ای از اسرای جنگی را ملاقات کردیم که دچار اختلال شدید بینایی شده اند. (بند ۱۱۸)

آن دسته از اسرای جنگی که مدتی را در مراکز بازجویی گذرانده بودند، اظهار داشتند که در آنجا شکنجه به منظور گرفتن اطلاعات یا صرفا ارعاب مکرر ارسال می شود. (بند۱۲۰)

تکرار نمونه های بسیار از این ادعاها (انواع شکنجه) ما را تکان داد. (بند ۱۲۱)

همچنین در بندهای ۵۸ تا ۶۲ گزارش یادشده علت بروز درگیری مورخ ۲۶ جولای ۱۹۸۵ اردوگاه شماره یک موصل که منجر به کشته شدن ۲ اسیر و زخمی شدن تعداد دیگری شد، بدرفتاری، همچنین محبوس کردن آنها در راهروها به عنوان تنبیه جمعی ذکر کرده است.

موارد یادشده در بالا تنها نمونه هایی از نقض گسترده کنوانسیون های حقوق بشری در زمینه اسرای جنگی از سوی رژیم متجاوز صدام است.

بدیهی است برای اطلاع کامل در این خصوص می توان براحتی به اسناد و منابع متعدد موجود در این زمینه مراجعه کرد.

۳) مجامع جهانی حقوق بشر در آزمون

▪ جنگ تحمیلی

شاید مهم ترین ایراد که برخی پژوهشگران به حقوق بین المللی و کرسی این درس می گیرند، نبود ضمانت اجرایی آن باشد. این پژوهشگران می گویند حقوق بین المللی به علت نداشتن ضمانت اجرا و برخورد مصلحتی با آن واقعیتش برخلاف ظاهر آراسته اش، تهی و بی مایه است. مهم ترین شاهد مثال برای معتقدان این اندیشه جنگ ها و مناقشات و درپی آن نقض گسترده حقوق بشر و نهایتا فرار بیشتر جنایات جنگی از محاکمات است.

واقعیت تلخ و تکان دهنده این است زمانی که رژیم جنایتکار صدام از زمین، هوا و دریا به جمهوری اسلامی ایران تجاوز کرد و روستاهای محروم جنوب و غرب را با خاک یکسان نمود و به زنان و کودکان بی دفاع ما رحم نکرد، صدای کشورها و حتی مجامع بین المللی به دفاع از حقوق بشر برنخاست و حتی با سکوت معنادار خود، دشمن متجاوز را به قتل و غارت بیشتر تشویق می کردند و رژیم سفاک بعثی بدون توجه به معاهدات بین المللی درباره حقوق انسان ها در زمان جنگ بی رحمی و تجاوز را در حق ملت مظلوم ما به اوج رساند.