اینجا هم كوه دارد و هم چشمه، هم رودخانه وهم دریاچه ،هم پرنده و هم حشره اینجا مثل همه مناطق زیبای حفاظت شده، مراقبت می شود اما اینجا زیبا نیست، اینجا خوشبو نیست، كسی از اینجا بودن احساس لذت نمی كند، اینجا كهریزك است ، گورستان زباله های شهر تهران.

تعجب نكنید، كوه، رودخانه و دریاچه همه در اینجا وجود دارد، كوهی از زباله به اسم آرادكوه، چشمه هایی از شیرابه تیره رنگ زباله كه از جای جای این كوه بیرون زده است.

این چشمه ها، رودخانه ای از شیرابه تشكیل می دهد كه تا نبینی باور نمی كنی كه این رودخانه ای كه جریان دارد، آب زباله است، بویش آن چنان بد و مشمئز كننده است كه تو را از كشیدن نفس پشیمان می كند و جالب ترین قسمت این منطقه حفاظت شده زیست محیطی دریاچه ای است كه درباره وسعتش روایت بسیار است از ۱۲ هكتار گرفته تا چهار هكتار و دو هكتار، كه خود مسئولان این سایت دفن بهداشتی دو هكتارش را قبول دارند.

شاید هیچ كس باور نكند كه شیرابه این زباله ها دریاچه ای طبیعی را بوجود آورده، دریاچه ای كه آبش BOD بالا ۴۰۰۰ دارد، فقط محض اطلاع بدانید كه BOD نرخ مصرف اکسیژن در داخل آب توسط ارگانیزمهاست. اگر BOD کم باشد آب پاک و فاقد ارگانیسم است یا آنکه ارگانیزمهای داخل آب مرده و نیازی به مصرف اکسیژن ندارند. اگر مقدار BOD آبی از ppm ۲۰ تجاوز کند سلامت عمومی مورد به خطر می افتد، یعنی فاجعه!

باید ببینی تا باور كنی آدمی با محیط زیست خود چه كرده است. اینجا مثل همه مناطق حفاظت شده زیست محیطی محافظت می شود، هر چه باشد زباله «طلای كثیف» است.

به گزارش خبرنگار ایلنا، باید به كهریزك بیایی و با چشم خودت ببینی كه ۴۵ سال پذیرایی از زباله های تهران چه كرده است با این طبیعت بی زبان.

۴۵ سال است كه زباله های تهران در این مركز دفن می شود، زباله هایی از همه دست كه اكنون كه اوضاع خوب است از ۷۵۰۰ تن زباله در روز تهران، ۳۵۰۰ تن اش را به ناچار دفن می كند و خدا می داند كه این دفن غیراصولی ارمغانی جز تخریب منابع زیرزمینی و هزاران معضل شناخته و ناشناخته برای شهروندان جنوب تهران ندارد.

مساحتی حدود ۷۰۰ هكتار كه نزدیك نیم قرن مركز دفن و بازیافت زباله شهروندان تهران است، شش هزار و ۵۰۰ تن زباله خانگی و تجاری و حدود یك هزار و پانصد تن لجن ها جوی و خاكروبه ها و سر شاخه ها و برگ فضای سبز روزانه خیابان ها و معابر.

جالب است بدانید هر تن زباله حدود هفت لیتر شیرابه تولید می كند و تصور كنید نفوذ شیرابه های هشت هزار تن زباله می تواند چه بلایی بر سر منابع زیرزمینی و آب و خاك این منطقه بیاورد.

اگر نگران نفوذ پس آب زباله ها هستی باید بگویم كه خیالی نیست چون مسئولان می گویند كه خوشبختانه در زیرخاك زمین این محلی كه دریاچه درآن قرار دارد، گسل كهریزك است كه این لایه سنگی نگذاشته است كه این شیرابه زباله ها به آب های زیرزمینی نفوذ كند و از این بابت باید خدا را شاكر بود.

اما باید دانست كه نفوذ پس آب زباله ها به هر دلیلی به درون آب و خاك و استفاده از منابعی كه به این پساب آلوده شده درزندگی مردم حتی برای شست و شو و آبیاری كشاورزی می تواند زمینه را برای بروز انواع بیماری ها فراهم كند.

نپرسید مقصر كیست. مقصر تمام جمعیت شهر تهران از ۴۵ سال پیش تاكنون است این كوه و این رود و این دریاچه یك شبه بوجود نیامده است.

۷۵۰۰ تن زباله در روز كم نیست، ۲۰۰ كامیون ۲۰ تنی در هر شبانه روز سه بار فاصله تهران تا كهریزك را می روند و می آیند تا این زباله ها فقط جابجا شود.

درست است كه اكنون اوضاع بهتر شده و زباله ها پردازش و بازیافت و مقداری نیز تبدیل به كمپوست می شود اما پردازش این مقدار زباله در شبانه روز از محالات است. مگر آنكه همه مردم ما انجام دهند،آنچه مردم در سراسر دنیا انجام می دهند و آن تفكیك زباله از مبداء تشكیل آن است.

تفكیك زباله از مبداء یعنی اینكه در همان آشپزخانه كه زباله تولید می شود تر و خشكش از هم جدا شود.

اگر تفكیك زباله از مبداء و نحوه جمع آوری زباله ها اصلاح و بازیافت زباله عملی شود زباله ای نمی ماند كه بعد نیازمند دفن آن باشیم.

اما باید پذیرفت كه مسئولان نیز در نهادینه نشدن فرهنگ تفكیك زباله از مبداء كم مقصر نبوده اند.

تجربه ثابت كرده است هر گاه از مردم خواسته شده در امور این چنین مشاركت كنند مردم با آغوش باز پذیرفته اند كه از اگاهی خوب مردم حكایت دارد اما افسوس كه تمام طرح های این چنینی پس از اجرای حداكثر چند هفته ای به حال خود رها می شود. نمونه اش طرح هایی كه در سال ۷۷ در ناحیه چهار منطقه هفت چند هفته به كمك NGOها انجام شد سپس به حال خود رها شد.

در سال ۷۹ نیز در آموزش چهره به چهره برای تفكیك زباله این طرح تكرار شد و نتیجه هم خوب بود ولی باز هم پس از مدتی مردم ماندند با كیسه های زباله تفكیك شده كه مانند قبل جمع آوری می شد و تلمبار شدن زباله های مختلف در كنار مخزن های تفكیكی كه محلی بود برای حضور موش و مگس.

و سازمان بازیافت غافل ازاین كه بازی با مردم و نهادهای مردم نهاد چه تاثیر هولناكی درعدم اعتماد مردم ونهادهای غیردولتی در آینده به ویژه در اجرای چنین امر خطیری دارد. بعد طرح های زباله های تر و خشك اجرا شد و مردم بازهم از بوته آزمایش سربلند بیرون آمدند و بعد نوبت آزمایش به مدارس تهران رسید كه بسنجند كه آنها هم بچه های خوبی هستند و می فهمند كاغذ زباله نیست یا خیر؟

آنچه مشخص است در طول دوره های مختلف مردم همیشه از طرح های آزمایشی سربلند بیرون آمده اند و این مسئولین بوده اند كه كمیتشان لنگ زده است.

خدا می داند روزانه معادل چند میلیون دفتر مشق ۱۰۰ برگی در كهریزك دفن می شود ولی تا ته جنگل های شمال در نیامده و پول نفت موجود است چه باك؟ كاغذ وارد می كنیم، سرمایه گذاری در زمینه بازیافت كاغذ ظاهرا سود آور نیست.

شاید جالب باشد بدانیم ۹۸ درصد مواد مصرفی كارخانجات تولید كاغذ در كشور ازچوب های جنگل های شمال است در حالی كه در ژاپن ۳۸۰ كارخانه كاغذسازی وجود دارد كه ۹۲ درصد مواد اولیه شان از كاغذهای باطله تامین می شود.

قصه دراز شد، كهریزك با تمام زباله هایشان سال های متمادی همسایه نامیمون تهران می ماند، بر گذشته نباید حسرت خورد، اما باید آینده را دریابیم. باید عزمی عمومی ایجاد شود، عزمی كه تمام نهاد و ارگان ها از شهرداری و سازمان محیط زیست و وزارت خانه های گوناگون گرفته تا تشكل های مردم نهاد و در نهایت مردم دست به دست هم می دهند تا فرهنگ مدیریت زباله حاكم شود و فرهنگ تفكیك زباله از مبداء به عنوان جزء لاینفك فرهنگ شهرنشینی درآید و به این طریق بتوان زباله ها را ساماندهی كرد و برایشان برنامه ریزی مناسبی كرد تا زباله دیگر معضل نباشد،اگرمی خواهیم روزی آرادكوهی و دریاچه شیرابه ای در كنار خانه هایمان سبز نشود.

حسین جمشیدیان