به گزارش پورتال خبری البرز به نقل از  پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبربه نقل ازپایگاه خبری المیادین، سفرمنطقه ای میخائیل بوگدانف معاون وزیرخارجه روسیه درحالی صورت گرفت که صحنه سیاسی سوریه با  روزهای نخست بحران تفاوت یافته وعبارت « اسد به پایان نزدیک است» به فراموشی سپرده شده است.

نزدیک شدن روابط روسیه و ترکیه درخصوص مسائل مختلف ازجمله گاز و داعش، موضع متمایز مصر درقبال سوریه، تغییر اولویت های آمریکا وسکوت واشنگتن درقبال راه حل ابتکار مسکو در سوریه موجب شد، از شدت هیجان برخی کشورهای عربی خلیج فارس برای دخالت در سوریه کاسته شود به اضافه اینکه سفارت سوریه در کویت نیز بازگشایی شد.

بوگدانف که چند روزپیش دمشق را ترک کرد ازهرگونه اظهار نظردراین خصوص خودداری کرد، اما پس ازدمشق عازم بیروت شده و درآنجا تاکید کرد که محورتلاش های مسکو بر حل و فصل مسالمت آمیز بحران سوریه متمرکز است.

وی در این باره به طورخاص به «دولت قانونی» دردمشق اشاره داشت؛ عبارتی که بارها آن را تکرارکرد تا جایی که به نظر می رسد وی در نظر داشت آن را برجسته کرده و جلب توجه کند. به عبارت دیگر بوگدانف در پی دیدار با فیصل مقداد معاون وزیر خارجه سوریه در دمشق و نیز چند دیدار دیگر  از عبارت «دولت مشروع و قانونی» در سوریه استفاده کرد.

سرنگونی اسد از اولویت آمریکا حذف شد

به نظر ناظران، سفرمنطقه ای بوگدانف که کشورهای تاثیرگذار در پرونده سوریه را شامل می شد، حاکی ازاین است که سمت و سوی تکاپوی منطقه ای تغییر کرده است، به این معنی که واشنگتن در قبال راه حل پیشنهادی برای بحران سوریه سکوت کرده و در این خصوص تا کنون هیچ گونه اظهار نظر رسمی نداشته است. این سکوت واشنگتن حاکی از این است که اولویت های آن دستخوش تغییر شده و دیگر سرنگونی دولت بشار اسد برای آمریکا اولویت ندارد.

برخی نیز بر این باروند که دولت باراک اوباما ضعیف شده و سخت در تلاش است تا پیش از پایان ریاست جمهوری، دستاوردی را محقق ساخته و پرونده سوریه را با کمترین زیان ممکن نهایی کند، هر چند تحقق این هدف نزدیک به نظر نمی رسد اما نباید فراموش کرد این دولت آمریکا بود که پیش از این با تهدید به سرنگونی نظام بشار اسد خود را در دل بحران سوریه قرار داد.

عربها پی برده اند که جنگ فرسایشی در سوریه بی نتیجه است

به هر حال همزمان با تکاپوی بوگدانف در قبال بحران سوریه برخی نیز از تغییر قوانین بازی سخن می گویند آن هم در شرایطی که محور روسیه- ایران- سوریه بیش از پیش قدرت یافته و از سوی دیگران به رسمیت شناخته شده است.

نکته قابل ملاحظه اینکه شرایط سیاسی نیز دیگر شباهتی با روزهای نخست بحران سوریه ندارد، به این معنی که برخی کشورهای عربی خلیج فارس دریافته اند که نمی توان به جنگ فرسایشی طولانی مدت در سوریه ادامه داد.

در این میان، کاهش بهای نفت باری است که توان و یا تمایل تامین هزینه جنگ علیه سوریه را کاهش داده است، از سوی دیگر گروه موسوم به مخالفان میانه رو با گذشت سه سال و نیم از شکل گیری در سوریه، هنوز نتوانسته اند هدف اصلی  که سنگ بنای تاسیس آنان بود، محقق سازند.

بازگشایی سفارت سوریه در کویت

دراین شرایط کویت نیز از تصمیم خود برای بازگشایی سفارت سوریه در خاک خود خبر داده و به سه دیپلمات سوری نیز روادید اعطا کرد. این موارد از نظر برخی کارشناسان در چارچوب تغییر شرایط  جنگ علیه سوریه جا دارد.

بیانیه نشست اخیر شورای همکاری خلیج فارس در دوحه نیز دلیل دیگری از همین تغییرات است، زیرا در این بیانیه درخواست سرنگونی دولت اسد مطرح نشده بود، بلکه از حل و فصل مسالمت آمیز بحران سوریه سخن گفته شد.

علاوه بر این، در سوریه نیز شاهد تحولات میدانی هستیم به این ترتیب که شمارش معکوس برای تسلط نیروهای ارتش سوریه بر بخش زیادی از حلب و قطع خطوط امداد رسانی به افراد مسلح آغاز شده است و در صورت تحقق این هدف بیشتر شهرهای سوریه تحت کنترل ارتش در خواهد آمد و به این ترتیب در آستانه طرح دی میستورا فرستاده ویژه سازمان ملل به سوریه،  شرایط جدیدی حاکم خواهد شد.

پشت پرده تکاپوی روسیه
 

محمد خواجه پژوهشگر مسائل راهبردی معقتد است، آمریکا در خصوص نحوه برخورد با موضوع سوریه دچار نوعی سردرگمی است. به گفته او ارتش سوریه ثابت کرد که طرف قوی و تاثیرگذار است و توانایی آن در پرتو جنگ علیه داعش بیش از پیش نمود یافت، با این وجود شانس زیادی برای حل و فصل سیاسی بحران سوریه وجود ندارد زیرا برخی مسائل منطقه ای هنوز به طور کامل حل نشده و درگیری آمریکا و روسیه نیز همچنان ادامه دارد، به اضافه اینکه با وجود مقاومت و ایستادگی ارتش سوریه و دستاوردهای آن، هنوز طرف مقابل از نظر راهبردی شکست نخورده است.

خواجه در توضیح این مطلب افزود: بر خلاف افراد، گروهها نمی توانند یکباره ازمواضع خود عقب نشینی کنند و درست است که آمریکا با درخواست ترکیه مبنی بر ایجاد منطقه حائل و یا منطقه پرواز ممنوع مخالفت کرد اما از شعارهای دیرینه و قدیمی خود دست برنداشته است.

در این میان باید پرسید چرا روسیه به تکاپو افتاده است؟

در پاسخ باید گفت، چنانچه تلاش های روسیه به موفقیت نرسد، دست کم مسکو  تلاش می کند مرحله آینده به سمت حل و فصل بحران سوریه پیش برود و بر همین اساس تلاش دارد در مرحله کنونی مخالفان سوری و گروههای و شخصیت های مختلف آن  را به بوته آزمایش در آورد، از همین رو ائتلاف ملی مخالفان سوریه از دیدارهای روسیه مستثنی نبودند آن هم در حالی که مسکو می داند ائتلاف مزبور نفوذ زیادی نداشته و تلاش های آن چندان موثر نبوده است به اضافه اینکه این گروه بسیاری از حامیان خود را از دست داده است. در این چارچوب و با توجه به رخدادهای میدانی سوریه، مسکو تلاش دارد در راستای دیپلماتیک عمل کند.

رو کردن برگه های برنده

خواجه این مرحله را مرحله رو کردن برگ برنده  از سوی تمام طرف‌ها می داند زیرا معتقد است دیگر از قدرت مانور کاسته شده و اختلافات همچنان به حال خود باقی است، اما مهم تر از همه اینکه اوضاع سوریه را نمی توان جدا از عراق دانست، همانطور که جدا کردن اوضاع این دو کشور از بازنگری موازنه سیاسی در منطقه ناممکن است و مهم تر اینکه  همه این ها را نمی توان از اوضاع روسیه جدا دانست آن هم در شرایطی که مسکو با فشارهای امنیتی روبه رو بوده و تلاش می شود از داخل به دام بیفتد.

وی در این راستا به انفجارهای چند هفته پیش در گروزنی اشاره کرده و آن را شاخص خطرناکی دانست که سالها پس از فروکش کردن شورش در چچن رخ داد، آن هم در حالی که جنگ نفت و گاز و کاهش نرخ ارز روسیه و حوادث اوکراین ادامه دارد.

خواجه این وضعیت را با یکدیگر مرتبط دانسته و گفت خیلی دشوار است که بتوان این مسائل را از هم جدا دانست و پرونده های مزبور را صرف نظر از یکدیگر بررسی کرد. وی گفت در این شرایط است که دی میستورا طرح ابتکاری خود را مطرح کرد، زیرا او می داند دستیابی به راه حل ریشه ای در این مرحله دشوار است و در نظر گرفتن سقف خواسته های متعدد سیاسی ساده نیست.

به عقیده خواجه، همه اکنون از راه حل سیاسی در سوریه صحبت می کنند، اما تلاش دارند این راه حل را بر اساس منافع و طرح سیاسی مورد نظر خود سمت و سو دهند، به همین دلیل در کنفرانس سران شورای همکاری خلیج فارس از حل و فصل سیاسی بحران سوریه بر اساس ژنو یک سخن گفته شد، اما روسیه این خواسته را بسط داده و از ژنو یک و دو و نیز تحولات میدانی سوریه سخن به میان آورد.

به گفته وی، در زمان برگزاری کنفرانس ژنو یک، نیروهای تکفیری چندان مطرح نبوده و داعش نیز بخش قابل ملاحظه ای از خاک سوریه و عراق را اشغال نکرده و منطقه از سوی آنان در معرض تهدید قرار نداشت.

سرنخ های روسیه و تغییرات منطقه ای

ویچ اسلاف ماتازوف، دیپلمات سابق روس با اندکی تفاوت، دیدگاهی شبیه خواجه دارد، زیرا او نیز معتقد است فضای جهان عرب تغییر کرده و کشورهای عربی خلیج فارس به خطر داعش پی برده اند.

وی به موضع آشکار مصر در قبال سوریه اشاره کرده و نقش وجایگاه مهم مصر را یادآور شد و گفت مصر در بین کشورهای عربی، پیشرو بوده و در جهان عرب جایگاه مهمی دارد.

این دیپلمات سابق روسی همچنین افزود: به نظرمی رسد آمریکا نقش تعیین کننده و تاثیرگذاری ندارد و اگر ارتش خود را عازم سوریه نمی کرد، چیزی برای انجام دادن نداشت.

وی گفت: سیاست کلی روسیه بر محور ژنو یک و دو متمرکز است و از همان آغاز بحران سوریه به نقش همسایگان آن توجه زیادی داشت، اما موضع آمریکا با نوعی افراط همراه بوده و مبتنی بر غیرقانونی بودن دولت اسد و لزوم سرنگونی آن بود.

ماتازوف گفت: چیزی که امروز تغییر کرده موضع آمریکا به موازات تغییر شرایط است، زیرا سفر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به ترکیه حاکی از این است که روسیه می تواند ترکیه را تحت تاثیر قرار دهد و ترکیه نیز متوجه است که شروط بازی بین المللی تغییر کرده است.