«علی احمدی» تحلیلگر مسائل بین الملل و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هفتم در گفت وگو با پورتال خبری البرز ، به روابط ایران و اتحادیه اروپا، انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، مذاکرات هسته ای ایران و ۱+۵، تحریم های اتحادیه اروپا علیه کشورمان و ... پرداخت.
مشروح این گفت وگو را در زیر می خوانید.
*اروپا دوست و متحد راهبردی ایران نیست
علی احمدی در این گفت وگو در خصوص آینده روابط ایران و اتحادیه اروپا با ذکر این نکته که تغییرات عمده ای را در این زمینه پیش بینی نمی کنم و اروپا را هم دوست و متحد راهبردی ایران نمی دانم، عنوان کرد: اروپایی ها ایران را غیرقابل اعتماد می دانند و ما نیز به همین صورت. در حال حاضر فعال شدن ایران در عرصه خاورمیانه و سیاست های ایران در این منطقه مطلوب اروپا نیست و نقش ایران در قبال تحولات سوریه در تقابل با نقش اروپاست.
وی تحریم های جدید اتحادیه اروپا علیه کشورمان را اقدامی چند منظوره برشمرد و گفت: این تحریم ها از یک سو پاسخی به سیاست های منطقه ای ایران در قبال سوریه بود و از سوی دیگر پاسخی به استراتژی رسانه ای ایران در قبال فروپاشی اتحادیه اروپا.
این استاد دانشگاه در توضیح بیشتر با بیان اینکه صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به کرات از فروپاشی اتحادیه اروپا سخن می گوید، خاطرنشان کرد: این اتحادیه با وضع تحریم های جدید علیه کشورمان وانمود کرد که اعضای این اتحادیه با هم اجماع دارند و اتحادیه اروپا در حال فروپاشی نیست.
احمدی اعمال این تحریم ها را پیامی به جامعه آمریکا نیز دانست که به نوعی اعلام کنند سیاست های اروپایی برای اعمال فشار به ایران با اوباما هماهنگ تر است تا سیاست های جنگ طلبانه و افزود: این تحریم ها پاسخی هم به رژیم صهیونیستی بود.
این تحلیلگر مسائل بین الملل با ذکر این نکته که رژیم صهیونیستی همواره به دنبال ترسیم خط قرمزهایی موهوم برای جمهوری اسلامی ایران است، گفت: در ابتدا گفتند اگر نیروگاه هسته ای ایجاد شود خط قرمز ماست، بعد گفتند اگر کیک زرد تولید شود خط قرمز ماست و الان بر غنی سازی ۲۰ درصد متمرکز شده اند و مرتب خط قرمزهایی را تعریف می کنند و از آنها نیز عبور کرده اند؛ اما در نهایت با توجه به تهدیداتی که اسرائیلی ها علیه ایران شروع کردند، اقدام اروپا در تحریم ایران، پاسخی به اسرائیل بود که عنوان کنند ما با سیاست های جنگ طلبانه شما (اسرائیل) هماهنگ نیستیم.
وی افزود: اگر مجموعه این پاسخ ها را در کنار هم قرار دهیم هم رگه هایی از چالش را با ایران مشاهده می کنیم و هم رگه هایی از فرصت را برای تعامل می بینیم، ولی همه این موارد در سطح تاکتیکی قابل بحث است.
این عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس هفتم بر این باور است که اروپا و آمریکا استراتژی واحدی در قبال ایران دارند.
*آمانو آژانس را به رصدخانه مسائل هسته ای ایران تبدیل کرده است
این تحلیلگر مسائل بین الملل درباره آینده مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ در بحث هسته ای، نیز به چند نکته اشاره کرد و گفت: یکی از این نکات تفاوت آژانس بین المللی انرژی اتمی در زمان آمانو و البرادعی است. البرادعی در دوران مدیرکلی خود سعی می کرد جنبه مستقلانه را برای خود حفظ کند، ولی آمانو آژانس را به رصدخانه مسائل هسته ای ایران تبدیل کرده است.
احمدی در توضیح بیشتر عنوان کرد: در حال حاضر آژانس بین المللی انرژی اتمی به رصدخانه ای تبدیل شده که به طور مرتب فعالیت های ایران را رصد کرده و به بازیگرانی گزارش می دهد که با ایران تخاصم دارند. در حقیقت همکاری و اتحاد نانوشته ای بین آژانس، آمریکا و کشورهای اروپایی برای تحت فشار قرار دادن جمهوری اسلامی ایران وجود دارد و این روند قابل توقف نیست و پس از انتخابات آمریکا همچنان ادامه دارد.
وی در ادامه با ذکر این مطلب که غرب در چارچوب قطعنامه های شورای امنیت تا الان گسترده ترین و هوشمندانه ترین تحریم ها علیه ایران را اعمال کرده ، یادآور شد: در مرحله بعد چیزی برای تحریم ندارد. هم از حیث فراگیری، ابعاد تحریم را گسترده و هم الزامات حقوقی گسترده ای را تعریف کرد ه و هم از حیث ادبیات، نمی تواند ادبیاتی تندتر از این را به کار ببندد.
احمدی توضیح داد: آنها در مرحله بعد به دنبال تثبیت روند اجرای این تحریم ها هستند و برای این کار شاهدیم تحریم های دوجانبه ای که اروپا و سایر کشورها علیه ایران اعمال کردند، مکمل تحریم ها و الزامات حقوقی شورای امنیت شد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا با انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا، روند تثبیت اجرای این تحریم ها دچار توقف می شود یا همین مسیر دنبال خواهد شد؟ اظهار داشت: متأسفانه نکته ای که در ادبیات برخی از مسئولان در کشور از جمله رئیس جمهور رعایت نمی شود، این است که معمولاً کدهایی را می دهند مثل اینکه تحریم ها بر جامعه ایران اثرگذار بوده که اروپا و غرب نیز به این کدها به عنوان کد قابل اعتنا توجه می کنند.
احمدی ادامه داد: در برخی مواقع نیز اروپایی ها و غرب نشانه هایی از اثرگذاری تحریم دریافت می کنند مثل وضعیت بازار و افزایش نرخ ارز که اینگونه نشانه ها این سؤال را مطرح می کند که آیا پس از پیروزی اوباما در ریاست جمهوری آمریکا، این روندها متوقف شده یا تثبیت می شود؟
این تحلیلگر مسائل بین الملل اظهار داشت: به اعتقاد من تا زمانی که ما ظرفیت و تحول جدیدی را در جامعه خود ایجاد نکردیم نباید امیدوار باشیم که این بازیگران در عرصه بین المللی نسبت به ما کوتاه بیایند. فاکتور اصلی به درون جامعه ما برمی گردد و هر میزانی که بتوانیم ظرفیت و آرایش جدیدی را ایجاد و بازی جدیدی را در داخل کشور آغاز کنیم و نشانه هایی که اروپا به غلط دریافت کرده را رفع کنیم، به همان میزان می توانیم فعال تر در مذاکرات نقش ایفا کرده و به همان نسبت آمریکا و اروپا ناچار خواهند بود در استراتژی ها و تاکتیک هایشان تعدیل ایجاد کنند و منافع ایران هم تا حدودی تأمین می شود.
*توافق نظر جمهوریخواهان و دموکرات ها در قبال ایران
این استاد دانشگاه در ارزیابی از اینکه اوباما و رامنی کدام یک به کاخ سفید راه می یابند و چه سیاستی را در قبال ایران اعمال خواهند کرد؟ اظهار داشت: اینکه بخواهیم ارزیابی دقیقی داشته باشیم و به طور قطع بگوییم اوباما برنده خواهد بود یا رامنی، نیازمند اطلاعات و اخبار بیشتری است. آنچه در رسانه ها منتشر می شود این است که اوباما در مجموع از رامنی جلوتر است و حتی در محافل رسانه ای ایران این موضوع انعکاس بیشتری یافت.
وی درباره اینکه پیروز این رقابت چه سیاستی را در قبال ایران دنبال می کند؟ گفت: باید در سیاست خارجی آمریکا در رابطه با ایران، دو سطح را از یکدیگر تفکیک کنیم، یکی سطح استراتژیک و دیگری تاکتیک. به اعتقاد من در استراتژی سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران هم بین جمهوریخواهان و هم دموکرات ها توافق نظر وجود دارد، اینکه جمهوری اسلامی ایران را «بخشی از مشکل» در منطقه و عرصه بین الملل تعریف می کنند تا «بخشی از راه حل.»
این تحلیلگر مسائل بین الملل با ذکر این نکته که به نظر می رسد در تاکتیک اختلاف نظر وجود دارد، یادآور شد: به عنوان مثال در دوران جرج بوش پسر شاهد بودیم جمهوریخواهان و بوش تمرکز را بر ماهیت رژیم های سیاسی قرار داده بودند و معتقد بودند اگر ماهیت این رژیم ها تغییر یابد، بسیاری از مشکلات مدنظر آنها حل خواهد شد و به همین خاطر به عراق و افغانستان حمله شد و در نهایت هم به اهداف مدنظرشان دست نیافتند.
وی افزود: به نظر می رسد اوباما تمرکز را بر رفتار دولت ها قرار داده تا ماهیت دولت ها. در واقع تمرکز بر رفتار دولت ها امتیازاتی را برای اوباما ایجاد کرده از جمله اینکه توانسته اجماع بیشتری را در سطح بین المللی ایجاد کند و شاهدیم بین سیاست های اوباما و کشورهای اروپایی و حتی در مقطعی با چین و روسیه هماهنگی هایی وجود دارد که بحث هسته ای ایران نمونه ای از این وضعیت بود.
این نماینده مجلس هفتم خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه اوباما بیشتر بر رفتار دولت ها متمرکز شده و معتقد است اگر بتواند رفتار دولت ها را کنترل و یا تغییر دهد به اهداف مورد نظرش خواهد رسید، می تواند اجماع بیشتری را در سطح بین المللی و منطقه برای خود ایجاد کند و همین طور محیط بین الملل را با خود سازگارتر کند.
احمدی در خصوص اینکه آیا با پیروزی اوباما احتمال حمله نظامی به ایران وجود دارد؟ نیز گفت: بعید می دانم.
وی در این باره عنوان کرد: یکی از مواردی که این حمله را بعید به نظر می رساند این است که تاکتیک های دموکرات ها و به ویژه اوباما تا حدودی با سیاست های اروپا و جامعه جهانی هماهنگ به نظر می رسد. وزیر خارجه پرتغال عبارتی را برای من نقل کرد و گفت «تصمیم گرفتیم که اگر بنا باشد در اروپا جنگی صورت نگیرد، تنها راه حل آن گفت وگو است و حتی اگر گفت وگو با شکست مواجه شود، باز هم تنها راه حل گفت وگو است.»
این استاد دانشگاه اضافه کرد: این مشی و شیوه ای است که اروپا و آمریکا دنبال می کنند و به نظر می رسد با اعمال فشار و تحریم های شدید علیه ایران که اروپایی ها نیز با آمریکا هماهنگ عمل می کنند، به دنبال تعدیل رفتار جمهوری اسلامی ایران هستند و به نظر می رسد جنگ که آخرین مرحله است با شرایط فعلی فاصله زیادی دارد.
احمدی هرگونه اقدام نظامی در عرصه بین المللی را نیازمند مشروعیت حقوقی دانست و گفت: در موضوع سوریه شاهد بودیم که تلاش های آمریکا و رژیم صهیونیستی برای تصویب قطعنامه به منظور کسب مجوز جنگ علیه این کشور با وتوی چین و روسیه مواجه شد. در واقع آمریکا و اروپا برای ایجاد اجماع در شورای امنیت سازمان ملل به منظور کسب مشروعیت به منظور اقدام نظامی با چالش جدی مواجه هستند. ضمن اینکه شرایط اقتصادی این کشورها اینگونه اقتضائاتی را ندارد و ایران هم به لحاظ توانمندی ها و سیاست ورزی ها در عرصه بین الملل مثل سایر بازیگران در این زمینه نیست.
وی افزود: افق گفت وگو و یافتن راه حل های سیاسی را به مراتب برجسته تر از اقدام نظامی در سطح بین المللی می بینم.
*جامعه آمریکا پذیرای جنگ دیگری نیست
این تحلیلگر مسائل بین الملل در خصوص انتشار خبر روزنامه نیویورک تایمز مبنی بر آمادگی واشنگتن برای مذاکره مستقیم با تهران نیز اظهار داشت: اگر بپذیریم یک جنگ اقتصادی علیه ایران آغاز شده که منشأ این جنگ آمریکا و غرب بوده اند، به نظر می رسد در این جنگ اقتصادی، آمریکا و غرب پیشروی هایی در سرزمین ما داشته اند. حال سؤال این است که آیا مذاکره در چنین شرایطی منجر به عقب نشینی این کشورها از موضعشان خواهد شد؟
وی پاسخ داد: چنین تصوری را ندارم و اتفاقاً در چنین شرایطی، گفت وگو و مذاکره برای تثبیت وضعیت موجود و جاپایی برای جلوتر رفتن است. باید ببینیم که انتظار ما از مذاکره چیست؟ آیا انتظار است که اینها عقب نشینی کنند؟ بعید می دانم. انتظاری که آمریکایی ها از طرح بحث مذاکره دارند، بیشتر مصرف داخلی دارد و در راستای جلب آراء اوباما و حزب دموکرات است.
این استاد دانشگاه در توضیح بیشتر گفت: جامعه آمریکا پذیرای درگیری و جنگ دیگری نیست و از سیاست ها و برنامه هایی که به صورت مسالمت آمیز دنبال شود، استقبال می کند.
وی با طرح این سؤال که با توجه به اینکه گفت وگوی مستقیم تهران و واشنگتن منجر به عقب نشینی آمریکا از این وضعیت نمی شود، باید باب مذاکره را بست؟ پاسخ داد: من پاسخ مثبتی نمی دهم که باید باب مذاکره را بست؛ اتفاقاً مذاکره و گفت وگو خوب است، ولی باید انتظار و اهدافمان را از گفت وگو تعریف کنیم و فکر نکنیم همین که گفت وگویی آغاز شد همه مسائل حل می شود.
به گفته این تحلیلگر مسائل بین الملل حل و فصل مشکلات و مسائلی که بیش از ۱۰ سال و از زمان طرح موضوع هسته ای ما مطرح شده، حداقل نیازمند نصف آن زمان است.
احمدی ادامه داد: در گفت وگو اولاً با توجه به شرایط باید ببینیم که هدف از گفت وگو چیست؟ با وجود اینکه تهدید کشورها و عوامل تهدیدکننده امنیت ملی خود را به خوبی شناخته ایم، ولی در بحث فرصت ها هنوز نتوانسته ایم بازیگران فرصت ساز اعم از منطقه ای و بین المللی، سازمان ها و ... را به خوبی تعریف کنیم و علی رغم اینکه بر عوامل تهدید اجماع داریم، ولی در خصوص عوامل فرصت هنوز به اجماع نرسیده ایم.
وی در بیان علت این مسئله گفت: شاید یکی از دلایل آن این است که ما مطالعات دقیقی را درباره مزیت ها و فرصت هایی که می تواند در اختیار ما باشد، انجام نداده ایم. شاید فصل جدیدی باز شود که آنگونه که تهدیدات را خوب شناخته ایم، فرصت ها را در عرصه بین الملل شناسایی کنیم.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: اگر معتقدیم با غرب درگیری اقتصادی داریم و با توجه به اینکه مقام معظم رهبری بحث اقتصاد مقاومتی را مطرح کردند و این اقتصاد ریاضتی و زیرزمینی نیست و می خواهد به تهدیدات پاسخ دهد و درصدد است بسیاری از زمینه ها را فعال کند و این ظرفیت ها با توجه به فرصت ها، ما را به بالندگی و پیشرفت برساند، باید به فرصت ها در داخل کشور و عرصه بین الملل توجه کنیم.
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس هفتم افزود: در عرصه بین المللی اگر اقتصاد ملی ما در برابر تهدیدات آسیب پذیر است و ضعف هایی را دارد، اولین قدم این است که ضعف ها را به خوبی شناسایی کرده و سپس آنها را برطرف کنیم. اگر معتقدیم نمی خواهیم مشی انزوایی را دنبال کنیم و با وجود اینکه بر داشته های خود تأکید داریم، نشان دهیم که برون گرا نیز هستیم، باید ببینم جهت بیرونی که الان دنبال می کنیم، چیست؟ اگر تاکنون آرایشی در سطح منطقه ای و بین المللی وجود داشته که مطلوب ما نیست و می خواهیم آن را تغییر دهیم، باید ببینیم جهت گیری ما به سمت کدام منطقه و بازیگران اصلی است؟
احمدی ادامه داد: باید جهت گیری ها و ائتلاف سازی ها را تا حدودی تغییر داده و آرایش جدیدی ایجاد کنیم. زمانی می گوییم می خواهیم رو به جلو حرکت کرده، پیشرو بوده و فرصت هایی را ایجاد کنیم، باید بدانیم که ما در همه عرصه ها قادر نیستیم این پیشروی را نمایندگی کنیم. بنابراین باید برای خود زمینه های پیشروی را تعریف کنیم. به عنوان مثال زمانی که می گوییم براساس سند چشم انداز می خواهیم در اقتصاد، فناوری ، علم و ... این پیشروی ها را دنبال کنیم، باید بر بحث اقتصاد، فناوری و علم متمرکز شویم که با تکیه بر این محورها، سایر عرصه ها را جلو ببریم.
وی گفت: زمانی در عرصه بین المللی می گوییم، غرب، آمریکا و رژیم صهیونیستی تهدیدکننده امنیت ملی ما هستند، در نقطه مقابل باید تعریف کنیم اگر اینها عوامل تهدید هستند، فرصت های ما و جهت گیری های ما باید به کدام سمت باشد.
این نماینده مجلس هفتم بر این باور است که ما در تهدید به اجماع رسیده ایم، ولی در فرصت اجماع لازم را در کشور نداریم.
*دستگاه دیپلماسی متناسب با افق دید رهبری قدم برنداشت
وی در ادامه این گفت وگو در خصوص بیداری اسلامی در مصر، بحرین و ... با بیان اینکه ما از ابتدای انقلاب اسلامی آرزو داشتیم که تحول در یکی از این کشورها ایجاد شود، یادآور شد: در یک فاصله زمانی دو سه ساله اغلب این کشورها دچار تحول شدند و با بیداری اسلامی حرکت جدیدی را آغاز کردند که این تحولات در منطقه، هم در بطن خود فرصت ها و هم تهدیداتی را دارد.
احمدی با بیان اینکه ایران یک مرتبه به عنوان یک ایران در محدوده جغرافیایی و به عنوان قدرت ملی تعریف می شود و یک مرتبه به عنوان قدرت منطقه ای، اظهار داشت: اگر ایران را به عنوان قدرت منطقه ای تعریف کردیم در آن صورت تهدیدات و فرصت های متوجه ایران با تهدیدات و فرصت هایی که متوجه یک ایران ملی است بسیار متفاوت می باشد. ما با وجود اینکه جایگاهمان را به عنوان ایران منطقه ای تعریف کردیم، ولی فرصت ها و تهدیدات را در منطقه متوجه با این جایگاه تعریف نکردیم.
وی ادامه داد: به همین خاطر به نظر می رسد نسبت به تحولاتی که در منطقه رخ داد، یک عقب ماندگی تاریخی را برای خود ایجاد کردیم. بهترین کسی که این وضعیت را تشخیص دادند و آن را هدایت کردند مقام معظم رهبری بودند، ولی متأسفانه دستگاه دیپلماسی ما متناسب با افق دید رهبری قدم برنداشت. دستگاه دیپلماسی آنگونه که باید و شاید از این فرصت استفاده نکرد.
این تحلیلگر مسائل بین الملل با یادآوری این نکته که فرصت به پایان نرسیده و آغاز راه است، گفت: می توان با تجدید آرایش و بازنگری در رفتارها و روش ها، نقش مؤثرتری را در منطقه ایفا کنیم.
وی درباره تحولات سوریه نیز عنوان کرد: از زمانی که بحث مصر و تونس آغاز شد می توانستیم با ارتباطی که با سوریه داریم این کشور را تشویق کنیم که پایگاه های مردمی و اجتماعی خود را تقویت و فضای سیاسی و اجتماعی را در این کشور بیشتر باز کند.
این استاد دانشگاه در خصوص روابط تهران و قاهره و اینکه به نظر می آید علاقه مندی بیشتری برای ارتقای روابط از سوی ایران صورت گرفته تا مصر، با بیان اینکه در بحث روابط خارجی اهدافی که کشورها دنبال می کنند تابع دو عنصر تمایلات و توانمندی هاست، گفت: توانمندی های کشور خواهان به ظرفیت ها و فرصت های بازیگر طرف مقابل برمی گردد. اگر بپرسیم که با توجه به تحولات مصر در مقایسه با زمان مبارک، آیا ما چند قدم رو به جلو رفته ایم؟ پاسخ مثبت است.
وی ادامه داد: ما نباید نگاه خود را در عرصه بین المللی صفر و صد قرار دهیم. اگر صفر و صد قرار ندادیم و سیاه و سفید ندیدیم، تحولی که در مصر رخ داد به نسبت منافع کشور ما حداقل چند قدم رو به جلوست. البته اگر تلقی ما بر این باشد که انقلابی به وجود بیاید که نه تنها رابطه را با اسرائیل قطع کرده بلکه به کشوری متخاصم با اسرائیل تبدیل شود، ما پاسخ مثبتی به این نمی دهیم.
احمدی خاطرنشان کرد: ولی اگر صفر و صد نبینیم، تحولات مصر را مثبت می بینم و معتقدم زمینه ها و فرصت های زیادی وجود دارد. باید توجه داشته باشیم که آنچه در مصر رخ داد انقلاب تمام عیاری مثل ایران نبود و همه چیز دگرگون نشد. ارتش همچنان دست نخورده مانده و در سیاست ها تأثیرگذار است.
وی اضافه کرد: به دلیل مجموعه ملاحظاتی که بر مصر حاکم است، حاکمان این کشور تا حد زیادی محافظه کار شده اند و شاید آنها به لحاظ روش خودشان بیش از آنکه روشی انقلابی را اتخاذ کنند، روشی رفرمی و اصلاحی را گام به گام دنبال می کنند. اگر حتی مسیر این باشد فرصت های بهتری برای ما می تواند ایجاد شود البته به نظر می رسد ما در قبال تحولات مصر با بازنگری در سیاست هایمان می توانستیم نقش بهتری را ایفا کنیم.
این استاد دانشگاه با اشاره به بافت مذهبی و اجتماعی مصر و پیوندهای زبانی و قومی در این کشور، اظهار داشت: این کشور پیوندهای بیشتری را با عربستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس می تواند ایجاد کند. البته اگر دستگاه دیپلماسی ما مطابق با دیدگاه های مقام معظم رهبری در سطح منطقه فعال تر عمل کرده و آرایش جدیدی را برای خود تعریف کند، می توانستیم در تحولات مصر موفق تر عمل کنیم. البته هنوز فرصت هست.