Alborz-01.png
alborz-popel.jpg
بی پولی، تورم، بیکاری و چند داستان دیگر
ارسال در: 1391/06/15-09:04
بازتاب دغدغه های اجتماعی در برنامه های تلویزیون

به تبع رشد فرهنگی و دگرگونی های پدید آمده در جامعه ایران که حاصل سیاست گذاری های فرهنگی دولت ها در سه دهه گذشته است، لزوم واکاوی این تحولات در آثار تلویزیونی به وضوح احساس می شود. این دقت نظر در کنکاش تحولات اجتماعی می تواند در بهبود مناسبات، آسیب شناسی ضعف ها و ارائه راهکارها موثر باشد. از اینرو در بررسی دغدغه های اجتماعی از یکسو باید به عمق گرفتاری ها و معضلاتی که رفتارهای فردی در سطح جامعه پدید می آورد دقت کرد و از سوی دیگر به اصل سیاست گذاری ها و تاثیرات مثبت و منفی آن بر روند حرکت جامعه به سوی پیشرفت یا درجا زدن توجه ویژه ای را مبذول داشت. با عنایت به این پیش زمینه اگرچه تلویزیون را یک رسانه سرآمد و موثر در ارائه راهکار برای رفع معضلات اجتماعی می بینیم و رویکرد برنامه سازی این نهاد را در حوزه تولید مجموعه های نمایشی، مستندهای اجتماعی و برنامه های گفتگو محور معطوف به ارزیابی دغدغه های عمومی دیده ایم اما گاه نگاه سطحی برنامه سازان و برآورده نساختن مطالبات مدیران سیما سبب شده تا تولیداتی خنثی، بی بار و ثمر و هزینه بر به روی آنتن رود که با آنچه در جامعه به عنوان یک نیاز روحی و مطالبه به حق مطرح است فاصله زیادی را داشته باشد.

از اینروست که برخی مجموعه های نمایشی سیما به دلیل برآورده ساختن همان مطالبه عمومی بار ماندگاری بیشتری را در ذهن مخاطب می یابند و برخی دیگر از مجموعه ها به دلیل پرداخت به موضوعاتی که جزو دغدغه های عمومی نیستند یا در برخی مواقع به دلیل پرداخت سطحی یک سوژه مهم تنها به عنوان سایه ای محو در باورعمومی در می آیند. برهمین مبنا آنچه در مجموعه های تولیدی سالیان اخیر بسیار پر رنگ دیده ایم توجه کمیک یا ملودرام به زمینه هایی مشخص از باورهای عوامانه یا خالصانه در حوزه مباحث ماورایی یا تحلیل چاله های اساسی زندگی امروز جامعه در پرتو تبیین ادبیات انتقادی مسلط بر زبان گفتار جامعه نسبت به برخی از سیاست گذاری هاست که با هوش و درایت مدیران سیما در کنترل شیوه های اجرایی کارگردان ها برای بازتاب این انتقادات به نتایج سازنده ای نیز رسیده است. در این زمینه می توان با تفکیک سوژه ها و نتایج حاصله از تولید و پخش یک برنامه نمایشی، مستند یا گفتگو محور میزان توفیق هر یک را بررسی کرد. در این گزارش به بررسی مجموعه های نمایشی می پردازیم.

● مجموعه های نمایشی

اصلی ترین فعالیت تلویزیون در بازتاب دغدغه های ملموس اجتماعی به تولید و پخش سریال بازمی گردد. در این حوزه آنچه اهمیت به سزایی دارد لزوم در نظرگیری تنوع مضمونی، پرداخت دغدغه مند سوژه ها، نقد آسیب ها و ارائه راهکار جهت رفع آنها و در نهایت شخصیت پردازی به دور از تصنع این دست آثار برای نزدیک سازی جامعه به پیام اصلی اثر است. در این باب توجه به مسایل روان شناختی جامعه(زیر تیغ)، تحلیل فراز و نشیب های ایدئولوژی های سیاسی و مکاتب فکری(گیلعاد)، ارزیابی عمیق و دقیق مساله ای چون بی پولی(راه طولانی)، تحلیل اثرات سوء بیکاری بر رفتارهای اجتماعی(مرد دوهزار چهره)، تورم ناشی از اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها(پایتخت)، ازدواج های نارس و طلاق های زودهنگام(همسفر)، مسایل مربوط به دانشگاه و سربازی(به دنیا بگویید بایستد و روزگار جوانی)، مهاجرت از شهری به شهر دیگر یا خروج از کشور به قصد گرفتن اقامت در کشورهای دیگر(خانه به دوش)، کودکان کار(معما)، جرایم اجتماعی(بچه های خیابان)، کلاهبرداری اینترنتی(هوش سیاه)، بازتاب حضور خدا در لحظات زندگی انسان ها(رستگاران)، اثرات سوء دوری از مکتب قرآن(صاحبدلان)، ترانزیت مواد مخدر(شلیک نهایی)، دارالتادیب، اختلافات زناشویی(آشپز باشی)، مقوله دختران فراری(دوران سرکشی)،بحث لقاح مصنوعی(ساعت شنی)، پرداخت به زندگی معصومان و یارانشان، نگاهی برچرایی شکل گیری پدیده چند همسری، ازدواج مجدد والدین(دردسر والدین)، گره های زندگی بازنشستگان(نقطه سرخط) و بسیاری دیگر از دغدغه ها و مسایل مهم، کانون توجه آثار نمایشی بوده است که در زیر به نمونه های برجسته اشاره می کنم.

توجه به مسایل روان شناختی جامعه: در این باب دو نمونه روشن را می توان مثال زد.عصیان زدگی و نظم ستیزی مشهود در رفتارهای عطا به عنوان شخصیت اصلی مجموعه زیر هشت به درستی بازتابی از تلخی های موجود در جامعه ایرانی را منعکس کرد و چارچوب رفتاری یک جامعه بحران زده از منظرخصایص روان شناختی در قالب رفتارهای عطا، منیژه و منصور کارخانه بازتاب یافت. نمونه کمیکی هم که می توان در این مورد ذکر کرد شب های برره است. انتقاد صحیح مهران مدیری از صفات نکوهیده جامعه ایرانی و تمرکز درست بر سیر تحول ایرانی ها در تاریخ از جمله ویژگی های کمدی ساختار شکن شبهای برره است؛ نمادها بسیار دقیق در این اثر به کار گرفته شد و دغدغه ها و علایق اجتماعی از جمله فرهنگ شهروندی، بوروکراسی اداری، نبرد همشهری ها در فوتبال، سپندار مزگان(روز عشق ایرانی)، تحولات صنعتی و هسته ای، کارکرد درستی در اثر داشته اند. حالات روان شناختی افراد برره نیز مماس با ویژگی های جامعه ایرانی است و یکی از دلایل ماندگاری اثر در باور عمومی نیز همین مساله است زیرا در آینه حقیقت نمای مجموعه خود حقیقیمان را مشاهده کردیم.

تحلیل فراز و نشیب های ایدئولوژی های مذهبی سیاسی و مکاتب علمی فکری: در این مورد نمونه های زیادی را از ابتدای انقلاب تاکنون می توان برشمرد. مجموعه های ابن سینا با تحلیل فراز و نشیب های زندگی این پزشک مطرح ایرانی، روشنتر از خاموشی(حسن فتحی) با زوم بر زندگی ملاصدرا ، مدار صفر درجه(حسن فتحی) با دقت بر روند تاریخی شکل گیری تفکر صهیونیستی، گیلعاد به عنوان اثری در بازتاب نژاد پرستی صهیونیست ها ، چشمان آبی زهرا(جواد شمقدری) با تمرکز بر ددمنشی صهیونیست ها، فرستاده(جواد شمقدری) به عنوان اثری برای انعکاس فرهنگ والای ایثار و شهادت ، شیخ بهایی و مریم مقدس(شهریار بحرانی)، نردبام آسمان و صاحبدلان(محمد حسین لطیفی)، مختارنامه و امام علی(ع) (داود میرباقری)، تنهاترین سردار و ولایت عشق(مهدی فخیم زاده)، سربداران(محمد علی نجفی)، باران عشق(مجموعه ۱۵ اپیزودی احمد امینی) تجربه های ارزنده تلویزیون در این زمینه به شمار می آیند.

بی پولی و بیکاری: جدیدترین نمونه تولیدی در بازتاب این دو دغدغه مهم اجتماعی، مجموعه راه طولانی ساخته رضا کریمی است. اثر به زیبایی معضلات اصلی جوانان امروز و عدم ایجاد مفاهمه نسلی میان والدین و فرزندان را در سرنوشت تلخ نیما و بهاره بررسی می کند. بی پولی و بیکاری نیما در کنار زیاده خواهی های بهاره سبب تصمیم احساسی آقا مرتضی در پذیرش درخواست رئیسش می شود و بدینگونه بنیان یک خانواده گرم به دلیل این دو آفت اقتصادی از هم می گسلد که البته پایان خوش مجموعه آبی بر آتش زیر خاکستر است و هشدارهای مطرح شده در آن به نظر وجهی کارا در باور عمومی داشته است.

ازدواج های نارس و طلاق های زودهنگام: مجموعه اپیزودیک همسفر به زیبایی مساله عشق های ملتهب و زودگذر، ازدواج های غیرمنطقی و احساسی و به تبع آن رشد روز افزون طلاق را بررسی کرد. افزودن جنبه های ژورنالیستی بر این مجموعه با دو کاراکتر خبرنگاری که نامزد یکدیگر بودند و سناریوی قوی که ابعاد مختلف این مساله را بررسی می کرد سبب شد تا مجموعه از حیث تاثیرگذاری آموزشی بسیار موفق باشد. در قالب این مجموعه بود که ازدواج مرد پولدار و زن فقیر یا بالعکس، عشق های خیابانی، عدم تفاهم میان زوجین به دلیل نشناختن روحیات یکدیگر و نیز اختلاف سنی بالای زوجین ازعوامل به بن بست رسیدن زندگی آدم ها برشمرده شد و همین رویکرد آسیب شناسانه مجموعه باعث شد تا چنین ازدواج های غیرمنطقی و نامتعارفی که منجر به افزایش طلاق در جامعه می شد با روند کاهشی مواجه شود و خانواده ها و جوانان هوشیارانه تر به امر ازدواج بنگرند.

مهاجرت: در موضوع مهاجرت می توان دو گونه اثر را در نظر آورد. مجموعه هایی که مهاجرت از شهری به شهر دیگر را به عنوان تم اصلی خود برمی گزیند و چالش ها و گرفتاری های یک خانواده مهاجر را بررسی می کند که در این باب می توان مجموعه پایتخت را مثال زد. تم چالش های مهاجرت ازعلی آباد به کلان شهر تهران به خوبی در قالب گیر و گرفت های خانواده معمولی به تصویر کشیده شد و شمایی حقیقی از تفاوت های دو سبک زندگی روستایی و شهری را نشان داد. سادگی، مهر، ایثار، صداقت و رفاقت نیز به عنوان مولفه های گم شده در زندگی شهری بازتابی درست در رفتارهای نقی و خانواده اش یافت. دسته دیگر آثار، موضوع مهاجرت به کشورهای دیگر را جهت ارتقا بخشیدن بر کسب و کار مد نظر قرار می دهند که در اینجا می توان خانه به دوش را به عنوان نمونه مثال زد که نقدی بر این رویکرد وارد می آورد. مجموعه برجسته رضا عطاران با یک تمهید روایی هوشمندانه این مساله را بررسی کرد که آیا واقعا هیچ راهی برای حصول درآمد مناسب در کشور وجود ندارد و تنها راه باقیمانده، مهاجرت به جنوب شرق آسیا برای کار است؟ مسیر روایت با زوم بر سرگذشت ماشاءالله مرزوقی با بازی درخشان حمید لولایی و پیچ و تاب هایی که زندگی این فرد را دچار گره هایی کرده بود علاوه بر آنکه نتیجه مهاجرت برای کار را در یک نگاه نمادگرایانه، خانه به دوشی ارزیابی کرده است بلکه ایستادگی درمقابل مشکلات و خدا باوری را از جمله دلایل توفیق در زندگی برمی شمارد. ماشاءالله پس از کلاهبرداری صورت گرفته از او و احمد در کارگاه کفشدوزی حاجی مشغول به کار می شوند و به یک شغل مناسب و آبرومند دست می یابند و این همان نکته مهمی است که خانه به دوش بر آن تاکید می کند. در وطن بمان و زندگی کن اگرچه به تو سخت بگذرد اما حداقلش آن است که غریب نیستی و کسی هست که دستگیر و یاور تو باشد.

کودکان کار: قسمتی از مجموعه اپیزودیک معما ساخته قابل قبول محمد رضا آهنج به بررسی زندگی خواهر و برادری پرداخت که با وجود سن کم در کنار هم زندگی می کردند. فضای تلخ این قسمت، توجه به پستوهای کناره ای شهر تهران، تحلیل دقیق جرایم اجتماعی مرتبط با کودکان ، سنجش فداکاری برادر برای مراقبت از خواهرش و پایان تلخ این دو کودک بی سرپرست اندوهی بسیار را برای مخاطبان به وجود آورد. قتل برادر و ناپدید شدن خواهر چنان تکان دهنده بود که کار را به رسانه ها رساند و پلیس امنیت اجتماعی در یک طرح دقیق برای استقرار امنیت روانی در جامعه، جایگاه هایی را که در مجموعه به عنوان پستوهای جرم خیز مطرح شد پاکسازی کرد و با تاسیس گرم خانه ها سعی شد تا افراد بی خانمان را در یک محیط سالم تحت نظارت قرار دهند.

اختلافات زناشویی و سرانجام فرزندان طلاق: مجموعه آشپزباشی یکی از نمونه های جدیدی است که به مقوله اختلافات زناشویی پرداخته است. نمایش چگونگی به بن بست رسیدن یک زندگی صمیمانه و با دوام از نکات مثبت این مجموعه است که البته ریتم شکل گیری وقایعش بسیار کند بود اما دغدغه ملموسی که شرایط زندگی فرزندان پس از جدایی والدین از یکدیگر را بررسی می کرد سبب همراهی مخاطب با مجموعه شد.

کلاهبرداری اینترنتی: هوش سیاه مجموعه ای قابل اعتنا است. بدمن بسیار باهوشی دارد که برای رسیدن به مقصود ازهر ابزار درهمان مسیر مورد نیاز بهره می گیرد. یک قدرت ریسک پذیری بالا دارد که حتی به او جرات گروگان گرفتن فرزند سرگرد را می دهد و طعمه های خود را با روش هایی گیر می اندازد که تاکنون در مجموعه های تلویزیونی نشان داده نمی شد.

ترسیم اثرات سوءدوری از مکتب قرآن: صاحبدلان زندگی دو برادر به نام های جلال و جمال را نشان می دهد. یکی مرد خدا و مانوس با قرآن و دیگری درگیر دنیا و هویت باخته؛ مجموعه در کنکاش وضعیت این دو برادر و تطبیق آن با آیات قرآن توانست تا به توفیق مناسبی برسد. اثرات همراهی با قرآن که آرامش و ابتلای توامان است در وضعیت آقا جلال به زیبایی قابل رهگیری است. آرامش ظاهری و شوکت و مقام دنیوی نیز حاصل جمالی است که اعتقادات ناب خود را از دست داده است. نمادگرایی خاص اثر در وصل داستان آدم های مجموعه به سرگذشت امت ها و تمدن ها در قرآن کریم، یکی از مجموعه های خوب معناگرا را به مخاطبان عرضه کرد.

ترانزیت مواد مخدرو جعل اسناد: شلیک نهایی هنوز هم با کاراکتر مستاصل جمشید جعلی در یادها مانده است. بررسی دو موضوع ترانزیت مواد مخدر و جعل اسناد و خلق بدمن هایی جالب در این مجموعه سبب ماندگاری آن شد.

مقوله حساس دختران فراری و آسیب شناسی بزه آنها: دوران سرکشی و رستگاران در دو شیوه روایی مستقیم وغیر مستقیم جریان دختران فراری را بررسی کردند. درمجموعه رستگاران این ربط موضوعی جریان اختلاس به زندگی یک دختر است که شرایط به خطا افتادن و لغزیدنش را فراهم می کند. اما در مجموعه دوران سرکشی بحث اصلی ارزیابی شرایطی است که به فرار دختران از خانه منجر می شود. شخصیت روناک و عمویش به عنوان دوعنصررویارو موقعیت های جذابی را می سازند که هنوزهم در صورت پخش مجدد تامل برانگیز است. این مجموعه برای اولین بار مکانی را به عنوان کانون های نگهداری از این دختران نشان داد و تاثیرات برخورد ارشادی درست و نادرست بر اصلاح و کجروی افراد را به زیبایی بازتاب داد. بازی تماشایی رضا کیانیان در کنار حضورهای قابل قبول لادن مستوفی، رحمان باقریان و بازیگر نقش روناک(عاطفه نوری) هنوز هم عامل اصلی در جذب مخاطب به این سریال است.

کانون اصلاح و تربیت: بچه های خیابان اگرچه نتوانست به سکوی پرتاب جوان نقش اولش تبدیل شود اما به خوبی بحث بزه نوجوانان و شرایطی که زندگی آنها را به لب تیغ می رساند بررسی کرد. پایان تلخ شخصیت نوجوان هنوز هم در یادها نشسته است.

لقاح مصنوعی(رحم اجاره ی): مجموعه جنجالی ساعت شنی با دست گذاشتن بر یکی از خطوط قرمز رسانه ملی و پرداخت به موضوع لقاح مصنوعی سر و صداهای بسیاری را ایجاد کرد و ندای انتقاد نسبت به آن حتی در صحن علنی مجلس نیز به گوش رسید. رفتار صدا و سیما در این باره اگرچه ستودنی است اما اعمال ممیزی بر مجموعه سبب افت جذابیت آن شد. اتفاقی که در بزنگاه نیز تکرار شد و فشارهای بیرونی منجر به جدایی یک هنرمند شایسته از تلویزیون شد.

ازدواج مجدد والدین: مقوله ازدواج مجدد والدین از موضوعات بسیار مهمی است که جنبه های روشن تربیتی، رفتاری و اجتماعی را تحت الشعاع قرار می دهد. حضور فرزندان زن و مرد در کنار هم سبب شکل گیری تنازعاتی می شود که بیش ازهرچیز ناشی ازناآشنایی با سلایق یکدیگر و عدم درک نسبت به شرایط است. در این زمینه دو مجموعه کمدی دردسر والدین و ترش و شیرین را می توان مثال زد که به درستی این شرایط ویژه را منعکس کرده اند.

منبع :پورتال خبری البرز
نظرات ارسالی:
 
مشارکت در بحث:
نام:
ایمیل:
متن پیام:
کد امنیتی:


درباره ما
جستجو
پیوندها
عضویت
ورود


RSS
آب و هوا



تمام حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به پورتال خبری البرز می باشد و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
البرز به هیچ ارگان ،دسته ، حذب و گروهی وابسته نیست

Copyright alborznews©2010 . All Rights Reserved