وقتی صحبت از بیماری های قلبی می شود توجه بیشتر افراد به سمت شایع ترین بیماری های قلبی و عروقی می رود.
بهتر است بدانید طیف بیماری های قلبی بسیار وسیع تر از بیماری های عروقی قلب است. مثلا ممکن است تاکنون نام «سرطان قلب» به گوش بسیاری از افراد نخورده باشد اما سلول های قلب هم می توانند سرطانی شوند.
تومورهای قلبی می توانند اولیه (خوش خیم و بدخیم) یا متاستاسیک (بدخیم) باشند.
● تومورهای اولیه
تومورهای اولیه قلب نادرند. تقریبا سه چهارم آنها خوش خیم و بقیه عمدتا بدخیم هستند. تمام تومورهای قلبی می توانند حیات بیمار را به خطر اندازند و اکثر آنها به کمک جراحی قابل درمان هستند که باید هر چه زودتر تشخیص داده شوند.
تومورهای قلبی ممکن است طیف وسیعی از تظاهرات قلبی و غیرقلبی را ایجاد کنند. محل و اندازه تومور، دو عامل اصلی در تعیین علائم و نشانه های اختصاصی هستند که بسیاری از آنها در بیماری های قلبی شایع تر مشاهده می شوند، از جمله درد قفسه سینه، سنکوپ، نارسایی قلبی، اختلال ریتم قلبی یا آریتمی، اختلالات هدایتی و تجمع مایع در برون شامه قلب (پریکارد) یا بدون تجمع مایع در برون شامه قلب.
● تومور بافت مخاطی
«میگزوم» یا تومور بافت مخاطی شایع ترین نوع تومورهای اولیه قلب در تمام گروه های سنی است؛ آنها یک چهارم تا نیمی از تومورهای کشف شده در جسد و در حدود سه چهارم از تومورهای درمان شده به کمک جراحی را به خود اختصاص می دهند. این تومورها در تمام سنین دیده می شوند، اما شایع ترین سن ابتلا، دهه های سوم تا ششم زندگی است.
این تومورها در زنان شایع ترند. اگرچه این تومورها تک گیرند، برخی از آنها خانوادگی هستند و به صورت اتوزومی غالب به ارث می رسند یا بخشی از یک سندروم را تشکیل می دهند که شامل مجموعه ای از اختلالات مانند خال های رنگی، تومورهای بیضه، تومور خوش خیم هیپوفیز همراه با غول آسایی یا آکرومگالی یا رشد بیش از حد بدن و... هستند.
برخلاف تومورهای تک گیر، تومورهای بافت مخاطی خانوادگی یا همراه با سندروم های مختلف، در سنین پایین تر ایجاد می شوند، متعدد هستند یا در بطن ها تشکیل می شوند و موارد عود آنها پس از جراحی بیشتر است که ماهیت چند کانونی آنها را نشان می دهد.
شایع ترین تظاهرات بالینی این تومور مشابه بیماری های دریچه میترال است. تومورهای بافت مخاطی بطنی ممکن است همانند تنگی زیر دریچه آئورت یا زیر دریچه ریوی، خروجی بطن را مسدود کنند.
این تومورها ممکن است لخته شدن خون در ریه یا محیطی را ایجاد کنند و با علائم و نشانه های سرشتی نظیر تب، کاهش وزن، ناخوشی، درد مفاصل، بثورات پوستی، چماقی شدن انگشتان، کم خونی، سندرم لاغری، افزایش تعداد گلبول های قرمز خون و کاهش تعداد پلاکت های خون همراه باشند.
اکوکاردیوگرافی دوبعدی قفسه سینه یا از راه مری، روش مناسبی برای تشخیص میگزوم قلبی است و به کمک آن می توان محل اتصال تومور و اندازه آن را تعیین کرد که عوامل مهمی در انتخاب روش جراحی مناسب محسوب می شوند.
سی تی و بویژه ام آر آی روش های مناسبی برای تعیین اندازه، شکل، موقعیت و مشخصات سطحی تومور هستند. از آنجا که این تومور ممکن است خانوادگی باشد، غربالگری بستگان درجه اول بیمار به کمک اکوکاردیوگرافی توصیه می شود. بویژه اگر بیمار، جوان باشد و تومورهای متعدد یا شواهدی از سندروم های فوق الذکر مشاهده شود.
برداشتن تومور به کمک جراحی و با استفاده از بای پس قلبی ـ ریوی می تواند بیماری را به صورت قطعی درمان کند.
تومور بافت مخاطی در حدود ۱۲ تا ۲۲ درصد از موارد خانوادگی و در حدود یک تا دو درصد از موارد تک گیر عود می کند. علت عود در موارد خانوادگی، ماهیت چند کانونی و در موارد تک گیر، برداشت ناکافی تومور است.
● سارکوم
تقریبا تمامی بدخیم های اولیه قلب، سارکوم هایی با انواع بافت شناختی متنوع هستند؛ سرطان های استخوان یا ماهیچه را در هر نقطه از بدن سارکوم می گویند. به طور کلی این تومورها سیر بسیار سریعی را طی می کنند و در عرض چند هفته تا چند ماه پس از آغاز علائم به مرگ بیمار می انجامد.
اغلب این تومور ها قلب راست را درگیر می کنند و به دلیل رشد سریع، تهاجم به فضای اطراف پرده قلب و انسداد حفرات قلبی یا وریدهای اجوف شایع است. این تومورها در قلب چپ نیز ممکن است تشکیل و به اشتباه به عنوان میگزوم تلقی شوند.
اغلب این تومورها در زمان تشخیص چنان گسترش یافته اند که امکان برداشت آنها به کمک جراحی وجود ندارد.
هرچند در برخی گزارش ها، بهبود نسبی با روش جراحی، پرتودرمانی یا شیمی درمانی حاصل شده است، پیش آگهی کلی از این تومورهای قلبی ضعیف است.
● تومورهای بدخیم
تومورهای متاستاسیک یا بدخیم به قلب بسیار شایع تر از تومورهای اولیه هستند. از آنجا که با درمان های موثر تر، امید به زندگی در افراد مبتلا به تومورهای بدخیم افزایش یافته است، سرایت سرطان قلبی در یک تا ۲۰ درصد از کل تومورها دیده می شوند.
اگر کل موارد سرایت سرطان قلبی را در نظر بگیریم، شایع ترین تومور اولیه ای که برای آنها یافت می شود، سرطان پستان و ریه است که میزان بروز بالای این تومورها را نشان می دهد.
تقریبا تمام موارد سرایت سرطان قلبی هنگامی ایجاد می شوند که بیماری اولیه کاملا منتشر شده و در اغلب موارد، بیماری اولیه یا سرایت سرطان آن در نقطه ای دیگر از قفسه سینه یافت می شود. با این حال، سرایت سرطان قلبی ممکن است نخستین یافته از یک تومور در نقطه دیگری از بدن
باشد.
تظاهرات بالینی سرایت سرطان های قلبی تنها درحدود ۱۰ درصد از بیماران مشاهده می شود و آنها بندرت عامل مرگ بیماران هستند.
در اغلب موارد، سرایت سرطان ها علت تظاهرات بالینی نیستند و به عنوان یکی از یافته های بدخیمی محسوب می شوند که قبلا شناسایی شده اند.
هرچند سرایت سرطان ها می توانند علائم و نشانه های غیراختصاصی بسیاری را ایجاد کنند، شایع ترین علائم آنها عبارتند از: تنگی نفس، پریکاردیت حاد یا التهاب برون شامه، افزایش سریع ابعاد قلب در رادیوگرافی قفسه سینه و نارسایی احتقانی قلب. همانند تومورهای اولیه قلب، تظاهرات بالینی عمدتا به محل و اندازه تومور، نه تنوع بافت شناختی آن بستگی دارد. بسیاری از این علائم و نشانه ها با پرتودرمانی یا شیمی درمانی مشاهده می شوند.