تحریم ایران بیش از اینکه به زیان ایران باشد، حرکتی به سمت فروپاشی و اختلافات بیشتر در سازمان نفتی اوپک است.

به گزارش پورتال خبری البرز ، سازمان کشورهای صادر کننده نفت، از ابتدای پیدایش تا کنون همواره مورد خشم و غضب کشورهای غربی مصرف کننده طلای سیاه بوده است. غرب تاکنون تلاش فراوانی برای تسلط بر تولید نفت کرده است که مثالی از آن جنگ بسیار پرهزینه عراق بود.

اوپک شامل ۱۲ کشور از ۳ قاره جهان یعنی ایران، عربستان، کویت، ونزوئلا، عراق، قطر، الجزایر، اکوادور، لیبی، امارات متحده عربی، نیجریه و آنگولا می شود که در انتهای سال ۲۰۱۰، مجموعا ۷۹ درصد از ذخایر اثبات شده نفت خام و حدود ۴۴ درصد از تولید جهان را در اختیار داشتند.

در دهه ۱۹۷۰ صادركنندگان نفت و بویژه اعضای اوپك با تعیین قیمت نفت تلاش كردند تا از آن به عنوان ابزار سیاست خارجی و به عنوان اسلحه ای در مقابل كشورهای صنعتی استفاده كنند. مهمترین مورد استفاده از اسلحه نفت در سال ۱۹۷۳ بود كه كشورهای عربی عضو اوپك تحریم نفتی را آغاز كردند ونخستین شوك نفتی را موجب شدند.

در مقابل آژانس بین المللی انرژی توسط ایالات متحده پایه گذاری شد که هدف اصلی آن ایجاد سازوكاری برای خنثی سازی استفاده از نفت به عنوان اسلحه بود. سیاست عمده آژانس بین المللی انرژی مبنی بر صرفه جویی ، موجب كاهش تقاضای اعضای آژانس شد. سیاست اعمال مالیات بر نفت توسط کشورهای غربی نیز دو پیامد داشته است یعنی كاهش و یا ثابت ماندن تقاضا برای نفت و دوم قرار گرفتن بار تعدیل یا تطبیق نسبت به نوسانات قیمت نفت دوباره بر دوش تولید كننده های اوپك.

به این ترتیب از دهه ۱۹۷۰ به بعد ، تولید نفت اوپك به نسبت میزان ذخایر اعضا كاهش پیدا كرد كه دلایل این امر در دو بخش بیرون و داخل اوپک به این شرح است:

بیرون از اوپک: ۱)صرفه جویی در مصرف نفت و جایگزینی نفت با سایر منابع انرژی؛۲): افزایش اكتشافات نفتی در كشورهای بیرون از اوپك؛ ۳) كاهش هزینه های تولید و استخراج نفت به علت پیشرفت های تكنولوژیك در مناطقی كه قبلاً استخراج نفت توجیه اقتصادی نداشت؛ ۴) ذخیره سازی استراتژیك نفت

دلایل درونی كاهش دهنده قدرت اوپك نیز به صورت زیر قابل بررسی است: ۱) عدم رعایت سهمیه های ملی تولید نفت با هدف کسب درآمد بیشتر؛ ۲) ضعف تكنولوژی و در نتیجه وابستگی تكنولوژیک؛ ۳) مشكلات ساختاری سیاسی و تنش در مناسبات اعضا ( برای مثال مناسبات ایران و عربستان و یا عراق و کویت قبل از حمله صدام به کویت)

از ابتدای تشكیل اوپك تاكنون ۲ دیدگاه پیرامون میزان تولید نفت وجود داشته است:

۱) دیدگاه اول كه در رأس آن عربستان قرار دارد معتقد است اوپك می تواند با افزایش تولید نفت اولاً درصد بیشتری از تولید نفت در بازار جهانی داشته باشد و قدرت خود را به تولید نفت بیشتر كند و ثانیاً با پایین نگه داشتن قیمت نفت از گرایش كشورهای مصرف كننده به انرژی های جدید و جایگزین جلوگیری نماید. این عقیده دارای یک ریشه سیاسی نیز هست و آن این که حکومت عربستان سعودی برای بقای خود همواره تلاش کرده است که به غرب اطمینان دهد که جریان نفت به سوی غرب را تضمین خواهد کرد.

۲) در مقابل، دیدگاه دیگری وجود دارد كه كشورهایی نظیر ایران از آن پشتیبانی می كنند و خواهان تنظیم عرضه نفت با تقاضا و حتی در صورت لزوم كاهش تولید و بالا نگه داشتن قیمت نفت است.

تحریم ها علیه کشورهای نفتی چگونه اوپک را تضعیف می کند؟

غرب برای تسلط بر بازار نفت از ابزارهای مختلفی استفاده کرده است که یکی از پرهزینه ترین آنها حمله به عراق بوده است. ضمن این که مساله نفت یکی از عوامل بسیار مهم در حوادث سال پیش لیبی و سرنگونی معمر قذافی محسوب می شود.

همچنین زمانی که آمریکا، تحریم هایی را علیه شرکت ملی نفت ونزوئلا اعمال کرد، رافائل رامیرز وزیر نفت ونزوئلا اعلام کرد که « سیاست های تحریمی آمریکا علیه شرکت نفت دولتی ونزوئلا نه تنها حمله به این کشور بلکه حمله به اوپک است... مشکل اینجاست که آمریکا تمام نفت ما را می خواهد. آمریکا به چندین عضو اوپک حمله کرده است زیرا نیازمند کنترل ذخایر نفت جهانی است. امپریالیسم جهانی به عراق هجوم برده و ایران را در محاصره قرار داده است، لیبی را بمباران می کند و ونزوئلا را تحت فشار قرار می دهد.»

رویترز در گزارشی خبر داده است که به نظر می رسد علی رغم تحریم نفت ایران از سوی اروپا، جهان در تابستان آینده دارای نفت بیشتری باشد و هر چند کشورها و پالایشگاههای اروپایی باید به خاطر جایگزینی نفت ایران هزینه بپردازند اما این کار علی رغم مشکل بودن، عملی است.

حدود یک میلیون بشکه نفت بیشتر ناشی از تولید بیشتر عربستان و ادامه روند بازسازی صنعت نفت در عراق و لیبی باعث خواهد شد که خلا نفت ایران از حیث تعداد بشکه های نفتی که به اروپا می رسد احساس نشود، اما در مقطع فعلی، بازنده بزرگ، پالایشگاه های اروپایی هستند که فرصت کمی برای تغییر خوراک خود دارند و از فشار شدید بدهی ها رنج می برند.

این در حالی است که ایران، همان گونه که رئیس شرکت توتال هم اعتراف کرده است در بدترین شرایط می تواند نفت خود را با تخفیف بسیار کمی در بازارهای آسیایی به فروش برساند.

نتیجه نهایی این خواهد بود که عرضه نفت ابتدا به بازارهای آسیایی و پس از آن به کل بازار جهانی افزایش می یابد و در نتیجه قیمت نفت کاهش خواهد یافت. چنین انتظاراتی باعث شده است که قیمت نفت برنت در قراردادهای آتی رو به کاهش بگذارد.

دیوید وچ، رئیس بنگاه مشاوره انرژی JBC در وین (مقر اوپک) گفته است که اثرات ناشی تغییر چشم انداز عرضه و تقاضا به دلیل نگرانی های ژئوپلتیک مبهم است ولی منطقی است که تصور کنیم نتیجه واقعی تحریم ایران از سوی اروپا، افزایش عرضه نفت به بازار خواهد بود.