بارداری اتفاقی است که برای اکثر زنان فرآیندی پیش بینی شده است و هم سبب نگرانی و هم سبب شادی والدین است. نگرانی به دلیل خطراتی که مادر و جنین را تهدید می کند و شادی به علت داشتن یک فرزند. بارداری از زمان لقاح تا تولد نوزاد می باشد،یعنی از زمانیکه اسپرم تخمک را بارور می کند تا زمان خروج جنین که حدودا ۴۰ هفته یا ۲۸۰ روز طول می کشد.

برخی زنان به علل مختلف از جمله نوزاد نارس زودتر از موعد پیش بینی شده، زایمان می کنند. علائم بارداری به طور کلی شامل موارد زیر است:

فراموش شدن یک دورة پریود، تهوع صبحگاهی، درد و احتقان پستان، خستگی، تهوع، افزایش دفع ادرار، افزایش وزن، تغییرات خلقی و حتی گاهی اوقات ولع به خوردن مواردی که در حالت عادی تمایلی به خوردن آنها نیست مثل برنج خام، خاک رس، نشاسته ذرت.

بارداری می تواند برای مادر یا برای نوزاد خطراتی ایجاد کند. از جمله بارداری خارج رحمی یا Ectopic Pregnancy که در آن جایگزینی تخم در بافتی به غیر از اندومتر رحم صورت می گیرد یا توکسمی حاملگی که با فشار خون بالای مادر در تریمستر سوم به همراه دفع پروتئین در ادرار و افزایش شدید وزن مادر همراه است. بیماریهای قلبی، فشار خون بالا، آسم و صرع و بیماریهای منتقله از طریق جنسی نیز در زنان باردار خصوصا در تریمستر اول می تواند مشکل ساز باشد، زیرا در سه ماهة اول ارگانهای حیاتی مهم جنین مثل مغز، احشاء درونی، دستها و پاها در حال شکل گرفتن است.

سه ماهه دوم بارداری مصادف است با افزایش بیشتر وزن مادر و رشد بیشتر جنین. قبل از انتهای تریمستر دوم، مادر حرکت جنین را در شکم خود احساس می کند. یبوست و کرامپ عضلات پا می توانند تا سه ماهة همچنان ادامه یابند بنابراین حفظ سلامت مادر در این دوره بسیار مهم است.

در سه ماهه سوم مشکلات تریمستر دوم همچنان ادامه دارد ، مضافا بر اینکه فرد نیاز به حمام کردن بیشتر دارد و تنفس نیز برای او سخت تر می گردد. جنین بزرگتر می شود و فشار بیشتری بر مثانه و سایر ارگانهای درونی مادر می آورد.

انجام تمرینات یوگا ذهن و بدن را برای زایمان آماده می کند و به فرد در ایجاد توازن کامل جسمی و روحی و سلامتی بدنی کمک می نماید. آساناهای یوگا کمک می کنند که بدن حالت فعال و اکتیو داشته باشد ،ضمن اینکه سبب نرمی و انعطاف پذیری مفاصل می گردد و سبب کاهش مشکلات خاص بارداری از جمله تهوع صبحگاهی و یبوست می شود. این عوامل خود سبب زایمان آسانتر می گردد ، زیرا با انجام آساناهای خاص یوگا سرویکس نرم تر می شود و با کاهش کشش اطراف سرویکس و کانال زایمانی در حفره لگن، خروج جنین و جفت نیز راحت تر صورت می گیرد.

انجام تمرینات تنفسی یا همان پرانایاما در طی زایمان بسیار سودمند است زیرا به آماده کردن بدن، رحم، شکم و حفرة لگنی جهت زایمان کمک می کند، کشش عضلات فوقانی کمر بعد از زایمان را رفع می کند و درد و احتقان پستان بعد از زایمان را با شل کردن عضلات آن کاهش می دهد، البته حرکات یوگا در طی بارداری باید زیر نظر متخصص باشد و از انجام آساناهایی که همراه دراز کشیدن روی شکم هستند، خودداری شود.

در تریمستر اول بارداری آساناهای ایستاده بیشتر توصیه می شود که خود سبب تقویت عضلات پا، رفع کرمپ های عضلانی و بهبود جریان خون پاها می گردد. برای جلوگیری از فشار بر عصب سیاتیک، کشش عضلات هامسترینگ توصیه می شود.

حرکات زیر در تریمستر اول با توجه به شرایط خانم باردار توصیه شده است:

۱) Talasana (درخت نخل) : که بعد از هر بار انجام آن باید چند ثانیه استراحت داشت و بیش از ۱۰ ۵ بار در طی هر دوره انجام نشود.

۲) Kati chakrasana ( نیم چرخش کمر) : که سبب تعال در توده عضلات کمر، پشت و لگن است ضمن اینکه با احساس سبکی بدنی و کاهش استرس های ذهنی نیز همراه است.

۳) Ardha titali asana (نیم پروانه) : که در طی آن تنه نباید حرکت کند و به آرامی انجام شود. ۱۰ شماره به سمت بالا و ۱۰ شماره به سمت پایین و بدون هیچ کششی انجام شود.

۴) Poorna titali asana ( پروانه کامل) : بدون هیچ تقلایی انجام شود. ۲۰ تا ۳۰ مرتبه می توان پاها را بالا و پایین برد و بعد از آن حتما عضلات پا وانهاده شود.

۵) Sputa udrakarshansana (کشش شکم در حالت خوابیده) : سبب از بین رفتن یبوست در خانم باردار می شود، عملکرد دستگاه گوارش را بهبود می بخشد. سفتی و انقباض عضلات ستون مهره ها را از بین می برد.

۶) chaki chalasana( آسیاب دستی ) : در هر بار چرخش بیش از ۱۰ مرتبه انجام نشود.

۷) kushta chakrasana (هیزم شکن ) : ۵ تا ۱۰ بار انجام شود. این حرکت سبب زایمان آسان می گردد زیرا عضلات تهیگاه را شل می کند.

۸) marjri asana (حرکت گربه ) : انجام آن سبب انعطاف پذیری گردن، شانه و ستون مهره ها ست، عملکرد اعضاء تولید مثل داخلی زنانه را تنظیم می کند. انجام آن در ۶ ماه اول بارداری بلا مانع است.

حرکات زیر در تریمستر دوم بارداری توصیه می شود:

۱) Matsya kridasana (ماهی شل) : سبب بهبود عملکرد گوارشی و یبوست است. در ماههای آخر بارداری که فشار وریدی افزایش دارد و خوابیدن به پشت سبب احتقان وریدی است ، این وضعیت بسیار مناسب است، علاوه بر آن تجمع ادم در ناحیه لگن را کاهش می دهد.

۲) vajrasana (قهرمان ) :سبب بهبود عملکرد گوارشی است و بعد از هر وعده غذایی می تواند انجام شود. سبب کاهش اسیدیته معده می گردد و سوزش سر دل که از مشکلات عمده خانم های باردار است را کاهش می دهد. جریان خون و هدایت پیام عصبی را در ناحیه لگن بهبود می بخشد و عضلات لگنی را تقویت می کند و به زایمان آسان مادر نیز کمک می نماید.

۳) marjri asana (حرکت گربه )

۴) uttanasana (اوتان آسانا ): سبب از بین رفتن سفتی عضلات گردن و شانه می شود. انجام تنفس های عمیق همزمان با آسانا ظرفیت حیاتی تنفس را افزایش می دهد و انجام آن اگر با تمرکز باشد عملکرد قلبی عروقی و جریان خون را در کل بدن نیز بهبود می بخشد . خصوصا سبب بهبود اکسیژن رسانی به مغز می گردد.

۵) Talasana (درخت نخل) : به ایجاد تعادل ذهنی و جسمی کمک می کند. با کشش و رهایی کل ستون فقرات، کشش های این ناحیه کاهش می یابد.

۶) kati chakrasana (نیم چرخش ستون فقرات)

۷) Meru akarshana (وضعیت کشش پهلو) : سبب وانهادگی عضلات داخل ران، هامسترینگ و عضلات شکمی می گردد و با کشش عضلات پهلو آنها را نرم و قابل انعطاف می گرداند.

حرکات زیر در تریمستر سوم بارداری توصیه شده است:

۱) Ardha Titali Asana ( نیم پروانه)

۲) پروانه کامل

۳) Suptaudara Karshasana (کشش شکم در حالت خوابیده)

۴) Ankle Crank ( چرخش قوزک پا ): برای افزایش جریان خون پا مفید است. انجام آن سبب می شود زمانیکه فرد در یکی از وضعیت های مراقبه ای نشسته است، خسته نشود.

۵) Shoulder Rotation (حرکت و چرخش شانه )

۶) بالا بردن هر دو بازو از شانه : که ضمن وانهادگی و نرم کردن عضلات سر و گردن، کشش را از قلب و ریه ها بر می دارد.