كارشناسان در گفت‌وگو با «پورتال خبری البرز» دلايل ركود بازار را مطرح كردند
خزان از بورس رخت برمي‌بندد؟
گروه بورس- اعظم شريفي: اين روزها فعالان بازار سرمايه حجم معاملات پايين، صف‌هاي فروش، رنگ قرمز شاخص و در نهايت كم‌فروغي و بي‌رونقي بورس تهران را به نظاره نشسته‌اند.
از طرفي عوامل تعيين‌كننده وضعيت اقتصادي شركت‌هاي بورس تهران تغيير چنداني نكرده است و از طرفي ديگر، جامعه 5/4 ميليون نفري سهامداران كشور روزانه شاهد از ميان رفتن سرمايه‌هاي خود با شتاب نسبتا زيادي هستند.
در اين شرايط كه تعداد متغيرهاي تاثيرگذار بر وضعيت بازار بسيار زياد شده و هيچ يك از آنها هم تصوير روشني حداقل در كوتاه‌مدت پيش‌روي بورس نمي‌گذارد، تحليل شرايط بازار كار دشواري به شمار مي‌رود.
در گزارش پيش‌رو سه تحليلگر بازار سرمايه دلايل مختلفي را براي افت بازار عنوان مي‌كنند.
اين كارشناسان بيم سرمايه‌گذاران از دخالت دولت در وضعيت سودآوري شركت‌ها (درست مثل اتفاقي كه در سنگ‌آهني‌ها رخ داد)، بي‌تفاوتي حقوقي‌ها براي حضور پررنگ در بازار به دليل درگير بودن برخي مديران در جريان اختلاس بزرگ، رشد بي‌رويه قيمت سهام در سال گذشته و مسائل سياسي حوزه بين‌الملل را به عنوان دلايل حكمفرمايي شرايط نزولي بر بازار كنوني بيان مي‌كنند. كارشناسان همچنين توصيه‌هايي را براي سهامداران براي مديريت سرمايه خود در اوضاع فعلي مطرح كرده‌اند.
سايه سنگين نگراني‌هاي غيراقتصادي بر بازار
بهروز شهدايي، كارشناس ارشد بازار سرمايه در بررسي علل ركود بازار، روند گذشته شاخص بورس تهران را مورد توجه قرار داد و گفت: سال گذشته در چنين روزهايي بازار سرمايه شاهد رشد بي‌سابقه‌اي بود كه همگان را به خوشحالي واداشته بود. اما هيچ يك از مسوولان و مديران بازار اين پرسش را مطرح نكردند كه دليل رشد شتابان و ثبت ركوردهاي جديد در بازار چيست؟ وي افزود: با نگاهي به موارد مطرح شده در آن زمان مي‌بينيم، تنها از سوي مديران توجيهاتي مطرح شد كه به دنبال بزرگنمايي و تبليغ رشد شاخص بود و نمي‌توانست دلايل دقيق رونق بورسي تهران را به درستي توضيح دهد.
شهدايي ادامه داد: اين در حالي است كه در سال جاري، شاخص بازدهي چنداني نداشته و تنها در يك دامنه مشخص رفت و برگشت مي‌كند. وي با بيان اينكه ريسك‌هاي موجود مانع از افزايش بازدهي بورس است، خاطرنشان كرد: در حال حاضر توجيهاتي نظير گزارش آژانس، رقابت‌هاي جناحي و درگيري‌هاي سياسي منطقه‌اي براي ريزش بازار وجود دارد. شهدايي تاكيد كرد: وضعيت فعلي بورس از درون بازار سرمايه نشات نمي‌گيرد، بلكه عناصري وجود دارند كه بر كليت وضع بورس تاثيرگذار هستند. در همين حال بايد توجه داشت بخشي از اين ريزش به افزايش بي‌رويه قيمت‌ها در سال گذشته مربوط مي‌شود.
اين فعال بازار سرمايه در ادامه بيان كرد: رشد باورنكردني بازار در سال گذشته به دليل اين بود كه فرصت ديگري براي سرمايه‌گذاري وجود نداشت. در يك اقتصاد باز، سرمايه‌ها بدون محدوديت‌ در بازارهاي مختلف حركت مي‌كنند؛ اين در حالي است كه اين امكان در بازارهاي موازي بورس در سال گذشته به دليل مديريت دولتي وجود نداشت تا فضايي براي كسب بازدهي متناسب با سرمايه‌گذاري پيش‌روي افراد باشد.
وي افزود: در حال حاضر علاوه بر رشد بي‌رويه شاخص در گذشته، عناصر ديگري در ركود بازار دخيل شده است. بازار براي رشد پايدار نياز به امنيت سياسي دارد. زيرا از حيث وضعيت اقتصادي شركت‌ها، پتانسيل و زمينه‌هاي كافي براي رشد وجود دارد. بر اين اساس، تنها پارامتري كه مي‌تواند پتانسيل رشد قيمت‌ سهام را دوباره از قوه به فعل تبديل كند، فراهم آوردن فضاي مساعد پيراموني براي بازار است.
اين فعال بازار سرمايه افزود: درست است كه بازار در دوره‌هاي كوتاه‌مدت با مسائلي نظير گزارش آژانس اتمي و اتفاقات منطقه‌اي مواجه شده اما به طور كلي حساسيت‌ سرمايه‌گذاران نسبت به وقايع منفي بالا رفته است؛ بنابر آنچه اين روزها مشاهده مي‌شود اصطلاح واكسينه شدن بازار نسبت به وقايع سياست بين‌الملل كه در گذشته توسط برخي مطرح مي‌شد، كاملا بي‌اساس است. شهدايي سپس به نقش سهامداران عمده اشاره و تصريح كرد: بازار سرمايه ايران در اختيار مجموعه‌هايي است كه به صورت مستقيم يا غيرمستقيم دولتي هستند و در مواقع بحراني، به فروش گسترده سهام اقدام نمي‌كنند و حتي خريدار روزهاي منفي بازار نيز هستند. شهدايي افزود: در حال حاضر يك خبر آرامش‌بخش نظير اخبار خوب از آژانس و بهبود تعاملات منطقه‌اي مي‌تواند اطمينان را به بازار برگرداند. اين فعال بازار سرمايه خاطرنشان كرد: تنها نبايد در هنگام ريزش بازار به دنبال دلايل اين موضوع بود، بلكه رشد غيرمنطقي نيز موضوعي هشداربرانگيز است. بنابراين، مسوولان همواره بايد در نظر داشته باشند كه ميزان رشد اقتصادي، توليد ناخالص داخلي و تورم به صورتي منطقي در افزايش قيمت سهام منعكس شود تا از پيدايش حباب و تبعات بعدي آن اجتناب گردد.
دخالت‌هاي دولت؛ عامل سلب اعتماد از بورس
از سوي ديگر، يك كارشناس بازار سرمايه با اشاره به حساسيت‌هاي كنوني بورس تهران اظهار كرد: در چند هفته اخير خبرهاي بد اقتصادي به سرمايه‌گذاران مخابره شده است. به طور مثال، اخباري كه از سه هفته پيش بازار سرمايه را حول محور سنگ‌آهن و فولاد درگير كرده است، در واقع 12 تا 20 درصد بازار را به طور مستقيم و غيرمستقيم تحت تاثير قرار داده است. به اعتقاد وي موضوعاتي از اين قبيل علاوه بر آنكه كاهش سود شركت‌ها را در پي دارد، بلكه سهامداران را متوجه ريسك جديدي در بازار كرده است. بختياري خاطرنشان كرد: در حال حاضر بازار نگران اين است كه اگر دولت كسري بودجه بياورد به سراغ شركت‌هايي مي‌آيد كه توان جبران اين كسري‌ها را دارند و با تحميل هزينه‌ها بر آنها اين آسيب جدي را به سهامداران وارد مي‌كند. اين اخبار موجب كاهش انتظارات سودآوري سهامداران و در نتيجه افت P/E در كليت بازار خواهد شد. از سوي ديگر، گروه بانكداري بورس نيز درگير پرونده اختلاس سه هزار ميلياردي شده كه ابهامات اساسي پيش روي بازار گذاشته است.
اين كارشناس بازار سرمايه ادامه داد: تمامي اين موارد باعث شده اوراق مشاركت كه بدون ريسك‌ خاص، سود قابل توجهي پرداخت مي‌كند، جذابيت دوچنداني داشته باشد. بر اين اساس مي‌توان گفت بازارهاي موازي بورس نظير اوراق مشاركت، سكه و ارز در حال جذب سرمايه هستند. اين در حالي است كه مطرح شدن دوباره بحث‌هاي سياسي و تحريم‌هاي بين‌المللي نيز در ركود بورس تهران مزيد بر علت شده است.
بختياري درخصوص چگونگي بازگشت رونق به بورس تهران گفت: شفاف‌سازي در شركت‌ها مهم‌ترين عامل در بازگرداندن اعتماد به سهامداران و سرمايه‌‌گذاري‌هاي جديد است.
در اين راستا دولت بايد يك بار براي هميشه تكليف بهره مالكانه و فرمول نرخ‌گذاري فروش سنگ‌آهن به فولادي‌ها و قيمت‌گذاري‌ها را با قراردادهاي بلندمدت مشخص كند تا هر سال سهامداران با اين موضوعات دست و پنجه نرم نكنند. نوسانات نرخ ارز نيز يكي ديگر از موضوعات پيش‌روي سهامداران و شركت‌ها است كه دخالت دولت در اين بازار و تصميمات ناگهاني به شدت گروه‌هاي صادركننده و واردكننده را تحت تاثير قرار مي‌دهد.
وي تاكيد كرد: طي سال گذشته ركود بازارهاي موازي موجب مي‌شد با تمامي اين ابهامات، سرمايه‌گذاران به بازار سرمايه ورود پيدا كنند؛ اما اكنون توجه بازار به نقاط منفي جلب شده است؛ به عنوان مثال هنوز كسي نمي‌داند محصولات پتروشيمي اجازه تعيين قيمت در بورس كالا دارند؟ يا سرنوشت آزادسازي قيمت خودرو چه خواهد شد؟
اين در حالي است كه شركت‌هاي درگير در اين صنايع، سهامداران قابل توجهي دارند كه نگران از شرايط موجود در انتظار تعيين تكليف هستند.
بختياري در پايان افزود: شكستن P/E بازار اتفاق منفي نيست به شرط اينكه شرايط رواني از كنترل خارج نشود تا نقطه تعادل جديدي در بازار براي بازگشت قيمت‌ها ايجاد شود.
زمان خريد براي دورانديشان فرا رسيده است
يك تحليلگر ارشد ديگر بازار نيز با اشاره به شرايط ركودي بورس، گفت: ركود فعلي صرفا تحت تاثير بحث‌هاي سياسي است كه به دفعات طي چند سال گذشته شاهد آن بوده‌ايم.
محمد اقبال‌نيا افزود: در موارد مشابه نيز افرادي كه دورانديش بودند در دوره‌هاي ركودي خريدهاي خوبي انجام دادند؛ در حال حاضر هم بازار در بعضي سهام شاهد P/E بسيار پايين و ارزنده‌اي است كه براي سرمايه‌گذاري ميان‌مدت و كوتاه‌مدت بازدهي جذابي خواهد داشت كه از بازارهاي ارز و طلا بالاتر است.
وي ادامه داد: اگر به هر ترتيبي فشار مباحث سياسي كاهش يابد يا اينكه مديران دولتي و بانك‌ها كه تحت تاثير پرونده اختلاس درگير هستند از بلاتكليفي خارج شوند، بازار از ركود خارج مي‌شود؛ زيرا حقوقي‌ها به عنوان خريداران سنتي بازار در اين روزها، هم به دليل مسائل اخير كمتر وارد مي‌شوند تا با جمع‌آوري سهام به حركت دوباره بازار كمك كنند.
اقبال‌نيا تاكيد كرد: در كنار تمامي اين موارد به نظر مي‌رسد پس از افزايش ناگهاني قيمت‌ها در ابتداي امسال به صورت كاملا هيجاني وارد ركود شده‌ايم.اين در حالي است كه با توجه به گزارش‌هاي مناسب 6 ماهه، افت P/E كنوني بازار ناشي از زياده‌روي در ارزيابي شدت اخبار منفي است.
از سوي ديگر، بخش زيادي از تقاضاي خريد بازار كه از طرف نهادهاي دولتي و شبه‌دولتي نظير صندوق‌ها و بانك‌ها صادر مي‌شد هم در حال حاضر متوقف شده است زيرا مديران اين بخش‌ها درگير مسائل ديگري هستند و قدرت تصميم‌گيري ندارند.
اقبال‌نيا درخصوص بازارهاي موازي و جذب سرمايه در اين بخش‌ها نيز گفت: هرچند بازار ارز و طلا جذابيت‌هاي زيادي را براي سرمايه‌گذاري نشان مي‌دهد، اما واقعيت اين است كه در بورس تهران جايگزين‌هاي بسيار بهتري براي سرمايه‌گذاري وجود دارد كه مي‌تواند از بازارهاي موازي بازدهي بيشتري را به ارمغان آورد. اين در حالي است كه بانك مركزي با سياست‌هاي كنترل‌كننده همواره بازار ارز و طلا را رصد مي‌كند و توان دخالت در اين بازارها را براي محدود كردن افزايش و كاهش ناگهاني دارد.
اقبال‌نيا در پايان يادآور شد كه حتي با فرض سناريوي افزايشي براي نرخ ارز، سرمايه‌گذاران از خريد سهام شركت‌هاي صادركننده سود بيشتري خواهند برد، زيرا با توجه به عدم تغيير هزينه‌هاي اين شركت‌ها، افزايش نرخ ارز به طور تصاعدي سودآوري شركت‌ها را بالا مي‌برد كه اين مساله مي‌تواند جهش قيمت سهام را در ميان مدت به ميزاني به مراتب بيشتر از تغيير نرخ ارز به همراه داشته باشد.