پزشك خانواده، شير بي يال و دم و اشكم

ارسال در: 1389/11/24-14:41

اجراي طرح پزشك خانواده بعد از گذشت 5 سال از اجراي آن در روستاها در شهرها كليد خورد اما نحوه اجراي آن در روستاها و شهرها، اشكالات و كندي روند اجراي آن در عمل، طرحي را نشان مي‌دهد كه با برنامه اعلام شده قبلي فاصله زيادي دارد و فقط اسمي از طرح پزشك خانو

استان البرز/ پورتال خبری البرز:طرح پزشك خانواده طرحي است كه از حدود 15 سال پيش به عنوان تنها نجاتبخش نظام از هم گسيخته و بي در و پيكر سلامت كشور ما مطرح بود و در دوره هاي مختلف بعد از تشكيل شبكه‌هاي بهداشتي و درماني كشور در دهه 60 همواره جزء آرمانهاي مسئولان نظام سلامت بود تا مگر با اجراي آن اين سيستم از هم پاشيده را سر و ساماني دهند وعلاوه بر جلوگيري از هدر رفتن منابع و افزايش بهره وري در سيستم سلامت كشور رضامندي مردم و جامعه پزشكي و پيراپزشكي كشور نيز افزايش يابد و سطح سلامت مردم نيز بالاتر رود.

وضع موجود

نظام سلامت كشور ما بيش از همه از فقدان يك الگو و تعريف مشخص رنج مي برد، بر خلاف بسياري از كشورهاي پيشرفته كه تعريف مشخصي براي نظام سلامت خود دارند و معلوم است كه سيستم ارائه خدمات سلامتشان دولتي يا خصوصي است. حد و مرز بخش دولتي و خصوصي آن كجاست و نقش بيمه ها در آن چگونه تعريف شده است، نظام سلامت در كشور ما معجوني از بخش دولتي، خصوصي، خيريه، عمومي غير دولتي( تأمين اجتماعي، شهرداري، بانكها، وزارت نفت و...) است كه هر كدام ساز خود را مي زنند و سياستگذاري مشتركي در اين بخش وجود ندارد.

وضعيت بيمه هاي سلامت نيز مشخص است، آمارها جسته و گريخته نشان مي دهند كه حداقل 2 ميليون نفر در كشور هيچ نوع دفترچه بيمه درماني ندارند، بيش از 4 ميليون نفر بيش از يك دفترچه يبمه دارند، صندوق هاي بيمه اي درآمد كافي براي پرداخت به موقع مطالبات مراكز درماني و دارويي را ندارند و نمي توانند خدمات بهداشتي و پيشگيرانه را تحت پوشش قرار دهند و پوشش خدمات نوين و پيشرفته دارويي و درماني نيز كمتر تحت پوشش بيمه ها قرار مي گيرد.

مردم نيز سردرگم هستند و نه تنها نمي دانند چگونه از بروز بيماري پيشگيري كنند و شيوه تغذيه مناسب كه اساس پيشگيري از بسياري از بيماري هاست را به درستي نمي دانند بلكه هنگام بيماري نيز در انتخاب پزشك مناسب دچار مشكل مي شوند، بسياري از آنها به تبحر پزشكان عمومي شك دارند و مي خواهند مستقيم نزد پزشك متخصص بروند اما كدام متخصص؟ و بيماري آنها به كدام رشته تخصصي مربوط مي شود. اين است كه از در و همسايه و دوست و آشنا مي پرسند. پزشك متخصص يا فوق تخصص خوب مي شناسي؟ و او هم يكي را معرفي مي كند، در بسياري از موارد يك بيمار به 2يا 3 پزشك مراجعه مي كند تا به درمان برسد.

پزشكان نيز به يمن تبليغات درست و نادرست بازارشان گرم و مطبشان شلوغ است و وقت هاي 6 ماهه و يكساله مي دهند، در بخش بستري نيز بسياري از بيمارستانهاي دولتي يا تخت خالي ندارند يا آن قدر كيفيت خدمات و رفتارشان با مردم نامطلوب است كه بيمار نيامده برمي گردد مگر از زور بي پولي مجبور باشد و گرنه به سمت بيمارستان لوكس خصوصي مي رود كه البته بايد ميليوني خرج كند.

طرح نجات

در چنين شرايطي طرح پزشك با الگوبرداري از كشورهاي پيشرفته آمد تا اين نظام از هم گسيخته را ساماني دهند، طرحي كه در برنامه توسعه سوم تصويب شد اما اجرا نشد. اواخردولت هشتم و زمان وزارت مسعود پزشكان بود كه بعد از تصويب بودجه 600 ميليارد توماني طي يك ماه آ‌خر وزارتش از اوايل مرداد 84 اجراي اين طرح را در روستاها كليد زد و در اوايل شهريور بعد از يكماه اعلام كرد كه اين طرح در تمام روستاهاي كشور اجرا شده، حدود 22 ميليون نفر تحت پوشش قرار گرفتند و براي همه آنها دفترچه بيمه سلامت ( طرح پزشك خانواده) صادر شده است.

مسئولان وزارت بهداشت در آن زمان اعلام كردند كه حدود 5800 پزشك عمومي به عنوان پزشك خانواده در مراكز بهداشتي ودرماني روستايي مستقر شده اند، آماري كه در زمان وزارت باقري لنكراني بعد از گذشته 3 سال دوباره به همين ميزان اعلام شد كه يا آن آمار اول اشتباه بوده يا ظرف 3 سال هيچ پيشرفتي نداشته.

تعريف پزشك خانواده

اما طرح پزشك خانواده كه اين قدر سنگ آن را به سينه مي زنند چيست،‌ مطابق تعاريفي كه روي كاغذ آماده است، پزشك خانواده مسئول تيمي است كه در آن پرستار، ماما، متخصص بهداشت خانواده، بهداشت محيط، روانشناس و متخصصان ساير حوزه هاي مرتبط با سلامت مردم حضور دارند و يك جمعيت محدود را بين هزار تا 2 هزار نفر بايد تحت پوشش بگيرند.

در شرايطي كه با افزايش روزافزون بيمارهاي غيرواگير به خصوص بيماريهاي قلبي- عروقي، سرطانها، سكته، بيماري‌هاي روانپزشكي وحوادث مواجه هستيم؛ اين تيم مسئول سلامت جمعيت خود از زمان تولد تا مرگ است و بيش از همه بايد با آموزش اصول بهداشتي و مراقبت از سلامت آنها نگذارند كه افراد بيمار شوند واگر بيماري در آن منطقه شايع شد، پزشك خانواده بايد علت محيطي آن را به سرعت پيدا كند و با رفع آن به كمك ارگانهاي ديگر جلوي شيوع آن را بگيرد. تمام سوابق افراد اين جمعيت توسط اين تيم بايد ثبت و در شبكه الكترونيك قابل دسترس در همه جاي دنيا قا بل دسترس باشد و با رعايت اصول ايمني و حفاظت اطلاعات در اختيار افراد مجاز قرار گيرد.

در صورتي كه يكي از افراد جمعيت تحت پوشش تيم پزشك خانواده بيمار شد، ابتدا بايد درمانهاي اوليه و ساده توسط اين گروه انجام شود و اگر لازم شد بيمار به پزشك متخصص ارجاع شود و البته بازخورد عمل پزشك متخصص بايد به پزشك خانواده گزارش و در پرونده بيمار ثبت شود.

در بسياري از كشورهاي پيشرفته براي جلوگيري از ارجاع بي مورد بيمار به پزشك متخصص يا مراكز پاراكلينيك و آزمايشگاهي كه هزينه هاي زيادي را تحميل مي كند، اعتبار محدودي را در اختيار پزشك خانواده قرار مي دهند كه همه اين هزينه ها بايد از محل اين اعتبار پرداخت شود بنابراين پزشك خانواده براي حفظ اعتبار محدود خود مجبور است از ارجاع بي مورد بيماران خودداري كند.

پزشك خانواده بايد آموزش هاي لازم را درباره تخصص هاي مختلف ديده باشد و بداند كه در صورت لزوم بيمار را بايد به كجا ارجاع دهد، اصول ارتباط با بيمار، ثبت اطلاعات و استفاده از سوابق بيمار را به درستي بداند و براي آموزش به بيمار وقت بگذارد.

البته پزشك خانواده بايد امكانات لجستيكي لازم اعم از امكانات تشخيصي اوليه، داروهاي اوليه (كه البته امكان سوء استفاده از آن مانند تجويز بي مورد يا خريد و فروش آن نباشد) را در اختيار داشته باشد، همچنين برقراري ارتباطات اينترنتي در يك شبكه تعريف شده كه هم امكان ارتباط با سطوح بالاتر و سطوح سياستگذاري و نظارت را فراهم كرده بايد فراهم باشد.

پزشك خانواده در ايران

بيان جزئيات طرح پزشك خانواده به درازا مي كشد و شايد ساعتها وقت مي خواهد اما اگر بخواهيم به آنچه در عمل در كشور ما اجرا شد نگاهي كنيم مي بينيم كه پزشك خانواده در روستاها طرحي نيست كه ابتدا اعلام شد.

پزشكان خانواده در روستا در عمل مانند پزشك روستا در مراكز بهداشتي و درماني مستقر شدند و بيش از آنكه سلامت محوري و آموزش مردم براي پيشگيري از بيماري را سرلوحه كار خود بدانند، نشستند و ويزيت كردند.

در اغلب اوقات نيز البته به علت نبود امكانات زندگي براي خود و خانواده در محل حضور نداشتند، حتي گاهي مأموري مي گماردند كه برگه ارجاع روستائيان را به شهر مهر كند.

حقوق بسياري از اين پزشكان با تأخيرهاي 3 تا 6ماهه پرداخت مي شد و از آنجا كه چشم انداز روشني براي پيشرفت نمي ديدند بسياري از آنان با نزديك شدن زمان آزمون دستياري تخصصي وقت خود را براي شركت در اين آ‌زمون اختصاص دادند و در عمل هر سال با ريزش تعداد قابل توجه پزشكان عمومي (بخوانيد پزشكان خانواده) از روستاها مواجه شديم.

اين مسائل و اختلافات مالي واجرايي بسيار ديگر در 5 سال گذشته كشمكش بين وزارت بهداشت و وزارت رفاه را بيشتر كرد. وزارت بهداشت خود را مسئول اجراي اين طرح مي دانست و معتقد بود كه بايد اين طرح مطابق دستورالعمل مدون شده اين دستگاه اجرا شود و وزارت رفاه نيز كه پول را در اختيار داشت، دستورالعمل و معيارهاي خود را محور كار مي دانست و اختلافات ادامه داشت.

از طرف ديگر سازمان نظام پزشكي كه متولي امور صنفي جامعه پزشكي است در طراحي و اجراي اين طرح تقريباً كنار گذاشته شد. به همين علت همواره به نحوه اجراي آن معترض بود و هست. پزشكان عمومي از بيكاري در شهرها در هراس بودند و پزشكان متخصص از خلوت شدن مطبهايشان.

البته در بسياري از روستاها به علت نبود پزشك، چالش ها كمتر بود اما اكنون كه قرار است اين طرح به شهر بيايد كار مشكل تر مي شود، در شهرها پزشكان عمومي و متخصصان مطب دارند و خلوت شدن مطب‌هايشان را بر نمي تابند اما وزارت بهداشت كوتاه نيامده واعلام كرده پزشكان عمومي كه با طرح پزشك خانواده همكاري نكنند قراردادشان با بيمه لغو مي شود.

واقعيت ديگر اين است كه حتي در شهرها نيز انتظار نمي‌رود پزشكان عمومي كه اكثر آ‌نها هيچ آموزش مشخصي براي فعاليت به عنوان پزشك خانواده نديده اند، بتوانند نظام نابسامان سلامت كشور را ساماني دهند، اكثر آنان حتي وقت ويزيت انبوه جمعيت تحت پوشش خود را ندارند چه رسد به اينكه به سركشي در محدوده خود بپردازند و به عيادت و ديدار مردم بروند و كل نگر باشند.

پرستاران و ماما و بسياري از ديگر اعضاي تيم سلامت نيز كه يا حضور ندارند يا زينت المجلس هستند و عملاً اختيار چنداني براي پذيرش مردم، تجويز داروهاي اوليه يا ارجاع بيماران ندارند.

زيرساخت‌هاي فني پرونده الكترونيك سلامت نيز هنوز در اكثر مناطق كشور فراهم نشده است در حالي كه از ابتداي برنامه توسعه چهارم يعني حدود 5 سال پيش قرار بود با استقرار اين سيستم براي همه ايرانيان يك پرونده الكترونيك سلامت كه در همه جا اعم از داروخانه ها و مراكز بهداشتي و درماني قابل استفاده باشد،‌ايجاد شود و در اين زمينه نيز با كندي مواجه هستيم.

در اجراي طرح پزشك خانواده در شهرها نيز ضد و نقيض گويي ها از چند سال پيش و به خصوص امسال فراوان بود. ابتدا اعلام شد در سال 89 طرح پزشك خانواده در تمام شهرهاي زير100هزار نفر اجرا مي شود. بعد اعلام شد اين طرح در تمام شهرهاي زير 50 هزار نفر اجرا مي شود، بعد از‌ آ‌ن طرح عوض شد و اعلام كردند،‌ اين طرح در تمام شهرهاي 3 استان خوزستان، چهارمحال و بختياري و سيستان و بلوچستان تا مركز اين استانها تا آخر سال 89 اجرا مي شود و سرانجام در پاييز امسال معلوم شد كه اين طرح امسال فقط در شهرهاي زير 50 هزار نفر اين 3 استان اجرا مي شود.

در اين شهرها نيز كه قرار است تا پايان امسال حدود 514 هزار نفر جمعيت تحت پوشش طرح پزشك خانواده قراربگيرد، ابتدا گفته شد براي هر2500 نفر يك تيم سلامت شامل پزشك عمومي به عنوان رهبر تيم و 17نفر شامل متخصص تغذيه، روانشناس، بهداشت خانواده، بهداشت محيط و... حضور دارند اما بعد اعلام كردند كه هر 4 پزشك خانواده در يك مجموعه 10 هزار نفر را تحت پوشش مي گيرند و معلوم نشد اعضاي اين تيم‌ها مشترك است يا هر كدام 17 نفر تيم جداگانه دارند و به هر حال اطلاعات و جزئيات اين طرح به طور كامل اعلام نشد.

مشكل ديگر در روند اجراي اين طرح در شهرها مشخص نبودن تكليف پزشكان عمومي و متخصص خارج از طرح پزشك خانواده، به خصوص در بخش غير دولتي است. پزشكاني كه در طول ساليان متمادي جايگاه خود را پيدا كرده اند، اسم و رسم دارند، بيماران دائمي دارند واكنون تكليف بيماران و اين پزشكان در هاله ابهام است.

سازمان نظام پزشكي و انجمن هاي پزشكي اعم از پزشكان عمومي و متخصصان از اين وضع ابهام آ‌لود نگرانند و آينده شغلي خود را در خطر مي بينند و اشكالات فني و صنفي متعددي را بر اين طرح قائلند كه بسياري از آنها نيز قابل توجه است.

به هر حال طرح ملي پزشك خانواده كه به قول مسئولان وزارت بهداشت طرح استراتژيك نظام سلامت ايران براي نجات از كلاف سردرگم فعلي است كليد خورد است اما بسياري از دلسوزان اين نظام از نحوه اجراي آن نگرانند و مي ترسند كه مبادا با اجراي غلط آن، اين طرح مهم شكست بخورد و براي هميشه از نجات نظام بيمار سلامت كشور نا اميد شويم.

منبع :فارس

نظرات ارسالی:

مشارکت در بحث:

نام:

ایمیل:

متن پیام:

کد امنیتی:

تمام حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به پورتال خبری البرز می باشد و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
البرز به هیچ ارگان ،دسته ، حذب و گروهی وابسته نیست
Copyright alborznews©2010 . All Rights Reserved