گفتمان سياسي امام(ره) مخالف جدايي سياست از اسلام است

ارسال در: 1389/11/21-10:45

رئيس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي گفت: در گفتمان امام(ره) سياست جداي از اسلام نيست، به اين معني كه احكام فقهي اسلام بار سياسي و به‎تعبير ديگر، ماهيت سياسي دارد و اين به‎معناي سياست جداي از اسلام نيست.

استان البرز/ پورتال خبری البرز:انقلاب اسلامي ايران نشأت گرفته از تفكر انقلابي توأم با انديشه اسلامي امام خميني(ره) است كه گفتمان تازه‌اي را پيش‌روي علم سياست و نحوه حكومت بر مردم باز كرد. در طول بيش از 3 دهه حيات جمهوري اسلامي، تفاسير و نظريه‌هاي بسياري درباره انقلاب اسلامي مطرح شده است و هركس از ظن خود، نظر خود را در تشريح چرايي و چگونگي باروري حكومت ولايت فقيه ابراز كرده است. اما اينكه گفتمان امام خميني(ره) در سياست برگرفته از آموزه‌هاي اسلام ناب محمدي چيست، سؤالي است كه براي يافتن پاسخ آن، با حجت‌الاسلام احمد مبلغي، رئيس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، معاون پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي، معاون پژوهشي مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي، مؤلف و استاد حوزه به گفت‌وگو نشستيم. با ما همراه باشيد!

* سياست در ديدگاه امام(ره) مستقل انگاشته نمي‌شود تا اسلام در خدمت آن باشد

حجت ‌الاسلام احمد مبلغي در آغاز سخنان خود با بيان اينكه مكتب فقهي امام خميني(ره) مكتب ويژه و در خور بررسي علمي و توجه سياسي است، اظهار كرد: مكتب فقهي امام خميني(ره) مكتبي است كه نگاه ويژه‌اي به سياست دارد. درباره آنچه امروزه با نام «اسلام سياسي» در جهان عرب و غيرعرب مطرح است و گاه زبان به نقد آن مي‌گشايند، بايد گفت؛ برداشت غلطي از تطبيق اين واژه بر مكتب فقهي امام(ره) صورت گرفته است.
وي افزود: «اسلام سياسي» در برداشت بسياري، به معناي اسلام در خدمت سياست است. در حقيقت در اين نگاه سياست محور و مبناست و اسلام در خدمت سياست قرار مي‌گيرد. در اين حالت اسلام، رنگ و چارچوب سياست بر خود مي‌گيرد و هرجا كه مصلحت سياسي اقتضا كند، اسلام هم با همان رنگ و در آن راستا و مسير قرار مي‌گيرد.
اين استاد حوزه تأكيد كرد: اين نگاه غلطي است كه بسياري از كسان در جهان عرب به مكتب امام خميني(ره) دارند. اين نوع تعريف از «اسلام سياسي» واقعيت و محتواي مكتب و نگاه امام خميني(ره) را نشان نمي‌دهد.
رئيس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي در بخشي از سخنان خود اظهار كرد كه ما درباره «اسلام سياسي» با 3 مقوله مختلف مواجهيم. وي در تشريح اين گفته خود گفت: مقوله اول اين است كه در «اسلام سياسي» اسلام در خدمت سياست است. كه البته نگاه امام خميني(ره) به رابطه اسلام و سياست از اين مقوله نيست.
وي ادامه داد: اسلام برخوردار از سياست، بخشي از مقوله دوم تعريف شده از «اسلام سياسي» است و اين تعريف مي‌گويد كه اسلام اگرچه داراي ابعاد مختلف اجتماعي، فرهنگي عبادي و عرفاني و . . . است، بخشي از آنچه درون اين اسلام جاي گرفته، سياست است. اين مقوله هرچند نگاه مثبتي است، ولي باز نگاه امام(ره) را به سياست و رابطه سياست و اسلام بازنمي‌تاباند.
مبلغي تصريح كرد: اين مقوله مي‌گويد؛ اسلام با ماهيت و حكمت سياسي، همان «اسلام سياسي» است. شايد بتوان گفت كه اين مقوله همان چيزي است كه امام(ره) بر آن نظر داشت و بر اين مبنا استوار است كه؛ سياست، مقوله مستقلي نيست تا رابطه اسلام و سياست را بسنجيم و بگوييم يا اسلام در خدمت سياست است و يا به‏عكس.
وي تأكيد كرد: گاهي گفته مي‌شود كه «اسلام سياسي» يعني سياستي كه ماهيت اسلامي دارد. يعني باز هم در اينجا سياست مستقل گرفته مي‌شود. اين بخش ديگري از مقوله دوم است. ولي گفته مي‌شود كه سعي كنيم، سياست را در خدمت اسلام قرار دهيم. گفتمان امام(ره) از اينها به دور است. در ديدگاه امام(ره) سياست مستقل انگاشته نمي‌شود تا بگوييم؛ گاه اسلام در خدمت سياست و گاه سياست در خدمت اسلام است. بر اين گفتمان، چون گفتمان نگاه استقلالي به سياست است، سياست به عنوان بخش و جزيي از اسلام تلقي مي‌شود كه گفتمان امام‌(ره) گفتمان جزء و كل نيست؛ اگرچه تعدادي از شخصيت‌هاي سني و شيعه ممكن است چنين عقيده‌اي داشته باشند.

* در گفتمان امام(ره) سياست جداي از اسلام نيست

معاون پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي در ادامه اين بخش از سخنان خود با بيان اينكه در گفتمان امام(ره) سياست جداي از اسلام نيست، گفت: به اين معني كه احكام فقهي اسلام بار سياسي و به تعبير ديگر، ماهيت سياسي دارد. اين به معناي سياست جداي از اسلام كه گفته شود اسلام كوشش مي‌كند آن سياست را دنبال كند، نيست.
وي تأكيد كرد: در ديدگاه سياسي امام(ره) سياست به مثابه يك بعد جدايي ناپذير از اسلام است. يعني اسلام يك بعد عرفاني و يك بعد فقهي ـ به معناي فرهنگي، رفتارهاي خانوادگي و يا . . . ـ دارد و همچنين اين اسلام بعد كلامي، بعد فرهنگي و ابعاد مختلف ديگر دارد و هيچ‌يك از اين ابعاد، جداي از اسلام نيستند و اصولاً بعد هستند.
اين مؤلف در ادامه سخنان خود اظهار كرد: اين ابعاد بيان‌گر چهره، ماهيت، نمود و وضع بيروني اسلام است و در اينجا بايد گفت كه سياست هم يك بعد و يك وضع جدايي ناپذير است. و بايد تأكيد كرد كه يك وضع هميشه همراه و بازتاب دهنده و نموددهنده و واقعيت‌دهنده به اسلام است كه مقوله سوم «اسلام سياسي» ناميده مي‌شود.
مبلغي ادامه داد: اين نگاه حضرت امام(ره) به سياست و «اسلام سياسي» است. به همين دليل ايشان گاهي با اين تعبير ياد مي‌كردند كه «احكام عبادي اسلام هم سياسي است» و اين نشان مي‌دهد كه سياست يك حوزه خاص را اشغال و احراز نكرده است و چنين نيست كه سخن از جزء بودن سياست براي اسلام به ميان آيد تا بگوييم كجا و در چه منطقي و با چه حدودي و محدوده‌اي ورود پيدا كرده است.

* در ديدگاه سياسي امام(ره) اسلام از اصالت نمي‌افتد

معاون پژوهشي مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي همچنين افزود: امام(ره) اين نگاه را به صورت كلان به سياست داشتند. پس كساني كه اين گفتمان را درك نكنند، شايد به خطا بيفتند و تصور كنند كه اسلام اصولاً كاري به كار ابعاد فكري، عرفاني، علمي و . . . مگر آنگاه كه در خدمت سياست باشد، ندارد. اين تصور را برخي دارند و بعد مي‌گويند كه شما اسلام را از اصالت انداختيد و اصالت را به سياست داديد كه به يقين اين نگاه غلط است.
وي افزود: بر اين اساس، كسي كه مي‌خواهد اسلام و سياست را از ديدگاه امام(ره) بشناسد، بايد در ابتدا در چارچوب گفتمان امام(ره) قرار بگيرد.
مبلغي در ادامه گفت: متأسفانه امروز حركتي در پاره‌اي از بخش‌هاي جهان عرب شروع شده است كه با تصور‌هاي غلطي همراه است. عده‌اي مي‌گويند كه ما اسلام سياسي نمي‌خواهيم. مقصودشان هم آن اسلامي است كه همه هويت، واقعيت‌ها، آزادگي‌ها، فكر، فرهنگ، انديشه و تمدن خود را فرونهاده و به دنبال سياست مي‌دود و بزرگ‌ترين رنگ آن، رنگ سياسي است و يا به دنبال سياست در حركت است.
وي تأكيد كرد: آنها در اين باره به تخطئه مي‌پردازند و اين اشتباه است. ما بايد براساس تقسيم‌بندي‎اي كه عنوان شد، به اين مقوله بپردازيم. طبعاً وقتي كه گفتمان امام را پذيرفتيم، بايد ديد كه چه چيزي به عنوان سياست، بُعد اسلام است و بعد جدايي‌ناپذير از اسلام تلقي مي‌شود.
وي گفت: برخي تصورشان اين است كه ما بياييم و آنچه را به عنوان سياست رايج است، به اسلام تحميل كنيم. اين سازگار نيست؛ يعني سياستي كه به مثابه بُعدي از اسلام است، سياستي است كه خود اسلام ارائه مي‌كند و اگر اسلام رعايت شود، اين‎جور نيست كه بُعدي بر بُعد ديگر فزوني يابد.
اين مؤلف و استاد حوزه در ادامه سخنان خود اظهار كرد: اسلام اگر شناخته شود و تطبيق و رعايت شود، همزمان هم بُعد عرفاني دارد و هم بُعد معرفتي، هم بُعد فرهنگي و هم بُعد عبادي و همچنين بُعد خانوادگي و علمي دارد و همه اين ابعاد با هم دنبال مي‌شود؛ ولي چون سياست در فضاي اجتماع خود به خود جايگاه و جولان‌گاه بزرگ‌تري خود دارد ـ هر سياستي، چه سياست اسلامي و چه سياست غير اسلامي ـ در عرصه‌هاي اجتماعي، اين بعد بروز و نمود و ظهور بيشتري دارد.
وي افزود: پس پررنگ بودن بُعد سياسي در جامعه به اين معنا نيست كه مثلاً بُعد عرفاني كم‌رنگ شده است؛ بلكه نوعي وحدت ميان اين ابعاد وجود دارد كه براساس مكتب فكري و چارچوب گفتمان امام(ره) ما بايد يك بازشناخت دقيق و مدام و در حال توليد شدن مدام را نسبت به همه ابعاد اسلام داشته باشيم و معرفت‌افزايي نسبت به اسلام به عنوان يك حركت مدام صورت بگيرد.
معاون پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي سخنان خود را در اين بخش اين‌گونه با پايان رسانيد: اينكه مرحوم امام(ره) مرتب مي‌فرمود: «اسلام را نشناخته‌اند» تأكيدشان بر معرفت بود. يعني ما بايد اسلام را با همه ابعادش بشناسيم.

* هيچ‌گاه سياست به‎معناي جدايي از اسلام، شكل نمي‌گيرد

حجت‌ الاسلام مبلغي در بخش ديگري از سخنان خود اظهار كرد: اينجا سؤالي مطرح مي‌شود كه گاهي سياست بر تطبيق اطلاق مي‌شود؛ يعني ما مصلحت‌سنجي مي‌كنيم و اين انسان است كه تدبير مي‌كند ـ زيرا خداوند تدبير نمي‌كند ـ خوب، اگر اين سياست باشد، چگونه اين بخشي از اسلام به آن معناست كه بُعدي براي اسلام و جدايي‌ناپذير است؟
وي ادامه داد: در پاسخ به اين سؤال و نمايش تفكر امام (ره) در اين زمينه مي‌توان گفت كه اصولاً 1- اسلام چارچوب‌هاي سياست ويژه‌اي را بنيان نهاده است، 2- اسلام ثوابت غيرقابل زوال و غيرقابل تغييري در سياست بنيان نهاده است، 3- بخشي از ثوابت يا چارچوب‌ها، نظام سياسي اسلام است و 4- پاره‌اي از متغيرها ـ يعني متغيرهاي در فقه كه اسلام به متغير توجه كامل دارد و مكانيزم خاصي از ديدگاه ايشان براي متغيرات وجود دارد ـ براساس موضوعات جابه‌جا مي‌شوند.
وي تشريح كرد: يعني اين موضوعات هستند كه به محض جابه‌جا شدن و جاي خود را به همديگر دادن، احكام را هم عوض مي‌كنند. اين مصلحت‌ها، بخشي از موضوعاتي هستند كه اگر يكي آمد و ديگري را كنار زد، به تناسب خود، يك وضع سياسي پديد مي‌آيد.
مبلغي افزود: نقش اين تدبير كه از آن ياد مي‌شود، يك نقش معطوف به شناخت موضوع و معطوف به وضعيت‌هايي است كه آن وضعيت‌ها به محض احراز و انديشيده‌ شدن و سنجيده شدن به عنوان مصلحت، موضوعي را شكل مي‌دهند؛ ولي اسلام‌شناس بايد سريع در آن دستگاه به دنبال حكم آن و ثابتي كه اسلام ارائه كرده است، بگردد.
رئيس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي در ادامه سخنان خود اظهار كرد: اين است كه هيچ‌گاه سياست به معناي جدايي از اسلام، شكل نمي‌گيرد. البته يك نوع استقلال به نگاه انسان داده مي‌شود؛ ولي اين نگاه انسان صرفاً در پي تشخيص مصلحت‌ها است، در پي تشخيص ـ به تعبير ديگر و فني‌تر ـ موضوعات است. موضوعات كه شناخته شد، سريع در مدار اسلام آن موضوع به دنبال حكم آن تلاش مي‌شود تا به دست آيد و به نحوي انسان درون يك چارچوب حركت مي‌كند و هيچ‎گاه به آن معنا نيست كه ما سياستي را پذيرفته‌ايم كه ربطي به اسلام ندارد، چون بشر دخالت مي‌كند.
اين استاد حوزه تصريح كرد: در دستگاه فكري امام(ره)، دخالت بشر صرفاً معطوف به موضوعات است و اين در يك چارچوبي شكل مي‌گيرد و به محض شناخته شدن موضوعات، جواب‌هاي روشن از سوي فقه داده مي‌شود. پس به تعبيري در منظومه فكري حضرت امام(ره) يك مصحلت‌انديشي آزاد و دقيق و گره‌خورده و پيونديافته با واقعيت‌هاي نوشونده جهان بيرون در حال انجام است و در عين حال همه اين تلاش‌ آزاد مصحلت انديش معطوف به واقعيت‌ها در حصار و چارچوبي تعريف شده ـ كه همان اسلام است ـ شكل و جريان پيدا مي‌كند و يك ميلي است بين واقعيت‌ها با همه هيمنه خودش و با اسلام با همه هيمنه خودش.
حجت ‌الاسلام مبلغي در پايان سخنان خود با بيان اينكه تفكر امام(ره) بر اساس شناخت قطعات مختلف از اسلام است، گفت: رابطه‎اي بين آنچه امروز در جهان عرب تحت عنوان «اسلام سياسي» مطرح است و نسبت به آن تخطئه صورت مي‌گيرد، با فضاي گفتمان امام(ره) معنا ندارد؛ چون در فضاي ديگر، اسلام و سياست شكل گرفته؛ يعني پيش‌فرضي كه در وراي «اسلام سياسي» نهفته است، اين است كه سياست موضوع مستقلي است؛ اما گفتمان امام(ره) استقلال را براي سياست قايل نيست.

منبع :فارس

نظرات ارسالی:

مشارکت در بحث:

نام:

ایمیل:

متن پیام:

کد امنیتی:

تمام حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به پورتال خبری البرز می باشد و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
البرز به هیچ ارگان ،دسته ، حذب و گروهی وابسته نیست
Copyright alborznews©2010 . All Rights Reserved